My spiritual exercises
subota, 24.10.2015.
MI-6 U JUGOSLAVIJI III
Britanska vojna obavještajna služba, općenito poznata kao MI-6, imala je za vrijeme 2. svjetskog rata na području Jugoslavije niz svojih 'oficira za vezu', u specijalnim misijama SOE (Special Operations Executive), odsjeka pri Ministarstvu za privredno ratovanje.
Jedan od tih oficira, major Basil Davidson napisao je 1980. godine knjigu memoara pod naslovom 'SOE: Scenes From the Anti-Nazi War'. Kod nas je bila prevedena kao 'SOE između partizana i četnika'. Ako bismo gledali kvantitetu teksta, koliko se odnosi na koji gerilski pokret, više bi odgovarao nalsov 'SOE između talijanskih i jugoslavenskih partizana'. Naime, o četnicima je u knjizi malo rečeno (premda na neki način ipak dovoljno), jer je autor u ratu bio uglavnom vezan za partizanske štabove, u Jugoslaviji, ali i u Italiji.
Osim u tim vojnim misijama, Davidson je također prethodno bio angažiran kao šef odsjeka SOE za Jugoslaviju u Kairu. Vladimir Velebit, u svom uvodu zbornika dokumenata 'Tito-Churchill, strogo tajno', za njega veli da je bio „vrlo blizak britanskoj Komunističkoj partiji, ako nije bio i njen član.“ Dakle, SOE je, bez obzira što je favorizirala interese desnice, u svoje redove primala i one koje nisu krili svoju ljevičarsku orijentaciju, pa i komuniste.
Čitajući početak knjige 'SOE: Scenes From the Anti-Nazi WAR' u domaćem prevodu čovjek se može začuditi, jer prvih 40-ak stranica uopće nema veze sa jugoslavenskim gerilskim pokretima, ni sa Jugoslavijom općenito. Zbog toga sam gotovo odustao od daljeg čitanja, no kasnije se ispostavilo da se negdje u sredini knjige kriju neki doista interesantni i značajni podaci. Dobar dio knjige je pisan u stilu nekog romana, pa me je mjestimično podsjetio na nekog pisaca beletristike, možda na James Joyce-a. Mjestimično se izražava zagonetno, gotovo nesuvislo, npr. jednom prilikom spominje pjesmu „My Heart Belongs to Daddy“, koja je bila popularna uoči rata, te onda veli da je „tatica konačno dobio djevojku“, pri čemu nije jasno je li „tatica“ njegov šef, njegov otac, ili pak on sam.
Da je Davidson imao literarnih ambicija prije negoli je postao pripadnik tajne službe, nije sporno. U svojim mladim danima pisao je za specijalizirani časopis 'Roadmaking and Quarry', te za 'The Economist'.
Početkom rata bio je odabran za rad u britanskoj tajnoj službi, i prvo mu je radno mjesto bilo bilo Budimpešta. Gdje je imao 'cover' kao novinar. Tamo je dobivao poštom plastični eksploziv, koji je onda prosljeđivao mađarskom pokretu otpora, za vršenje sabotaža. Bavio se također i podmićivanjem političara [str. 66]. Kada je 'zagustilo' u aprilu 1941., zajedno sa cijelom ekipom SOE i britanske ambasade, prebacio se u Jugoslaviju. Odatle su, pokupivši u Beogradu ambasadora Campbella i ekipu, proslijedili za obalu Crne Gore, gdje su namjeravali uhvatiti vezu za Egipat. No, desilo se da su ih sve zajedno pohapsili Talijani, kojima je ekipa djelovala sumnjivo mnogobrojna, pa su posumnjali da su tu i neki agenti. Njihovom srećom, u britanskom zarobljeništvu se tada bio zatekao vojvoda od Aoste (nećak kralja), pa im se učinio dovoljno vrijednim, da bude zamijenjen za cijelu britansku gerupu.
Basil Davidson postao je potom funkcionar u SOE Kairo, i u knjizi je dobro opisao odnose koji su tamo vladali. Na str. 85 možemo pročitati da su SOE odista vodili biznismeni i bankari, u okviru Ministarstva za ekonomski rat. Ministar za ekonomsko ratovanje bio je od 1942. lord Selborne. (Zbornik dokumenata 'Tito-Churchill, strogo tajno' sadrži njegovu poruku Foreign Office-u o Titovoj financisjkoj podršci talijanskim partizanima.) Izvršni šef SOE London bio je Charles Hambro, čelnik velike bankarske kuće 'Hambro'. (I opunomoćenik Rothschilda, kako to navodi D. Icke u 'The Biggest Secret'.) Davidson navodi odmah na idućoj stranici [86] da je reputacija o tobožnjoj neefikasnosti SOE bila širena u interesu tajnosti, od strane samih pripadnika službe. Mislim da sam nešto u tom smislu bio i sam naveo u postu iz 2013. gdje sam pisao o zborniku dokumenata 'Tito-Churchill, strogo tajno'.
Treba obratiti pažnju na str. 121-124, jer je na njima Davidson, možda i nehotično, odao suštinu djelovanja SOE. Na str. 121 on eksplicitno navodi „doktrinubritanske kontrole“. Na idućoj strani možemo vidjeti konkretni primjer strategije SOE prema gerilskom pokretu u Grčkoj, dakle „ili da se stavi pod kontrolu, ili da se rascijepi“. Ovdje se postavlja pitanje , hipotetično, da li se isto načelo primijenilo i na gerilski pokret u Jugoslaviji? Pod kontrolom, nekom apsolutnom naročito, on svakako nije bio. Da su šefovi SOE spletkarii protiv partizanskog pokreta, otkrivamo na str. 124. Lord Glenconner sugerirao je da se neki od partizanskih uspjeha pripišu u zaslugu Mihailoviću. Nešto dalje [str. 145] vidimo da je i izvršni direktor SOE London Hambro bio suglasan: „Mihailović mora biti naš izbor“, bez obzira na saznanja o njegovoj suradnji sa Nijemcima.
Šefovi SOE u Kairu su također imali tendenciju da se izdvoje u posebnu 'silu', koja ne sluša ničija naređenja i radi po svom nahođenju. To se vidi iz slučaja brigadnog generala Macleana, kojem su osporavali pravo da bude šef misije za Jugoslaviju, bez obzira na Churchillove preporuke. Kako navodi Davidson, čak su bili angažirali jednog oficira, da širi glasine o njemu – da je pijanac, homoseksualac i kukavica [str. 163].
Nakon misije u Jugoslaviji, gdje je surađivao sa 'generalom Kostom' [Nađ], komandantom GŠ za Vojvodinu, kasnije je Basil Davidson pošao u misioju k talijanskim partizanima, u sjevernu pokrajinu Liguriju. Talijanski partizani dobili su prvu pomoć od Britanaca tak juna 1944. godine. On navodi da su u paketima bile puške Sten i municija, Mills granate, te cigarete Chesterfield. Talijanski pokret otpora nije se razvio kao u Jugoslaviji iz jednostavnog razloga – Britanci to nisu dozvolili. Dokaz za ovo možemo naći recimo na srtr. 284-286. Tu se eksplicitno veli da se nije dozvolilo talijanskim oslobodilačkim komitetima (CLN) da zavladaju Italijom. Na kraju rata došlo je literalno do „miniranja oslobodilačkog pokreta“, kako to navodi britanski oficir za vezu. Nakon raspuštanja talijanski komiteta, išlo se tako daleko, da se u školskim udžbenicima negiralo da su partizani oslobodili Genovu od Nijemaca – pisalo je da su se predali Britanskom oficiru za vezu (tj. Davidsonu). Trebale su proći godine prije negoli je taj podatak bio ispravljen. Talijanski pokret otpora bio je, po riječima autora, jednostavno – sahranjen.
subota, 17.10.2015.
JESU LI JOŠ ŽIVI PJEVAČI IZ 50-TIH?
Sjećam se kada sam bio na kooncertu Zdenke Kovačićek davne 1980. godine, kada je zapravo došla i zapjevala nenajavljeno, na matricu. Blizu pozornice se našao lokalni pijanac, Mario, i ona ga je pozvala na binu. Sjećam se kako su izmijenili nekoliko rečenica, zapravo jedino se sjećam da ga je pitala koji je njegov omiljeni pjevač. On je rekao „Tommy Steele“, našto je Zdenka odvratila „Ali on je umro“, ili tako nešto. Međutim, to nije tačno. Ne samo da je tada, prije punih 35 godina bio živ, već je živ – i dan-danas. Ne znam da li još nastupa, ali u svakom slučaju još uvijek nije umro. (Imao je broj jedan u Velikoj Britaniji početkom 1957. Singin' the Blues, koju je inače u originalu izvodio Guy Mitchell, američki pjevač jugoslavenskog porijekla.) One starije, ili one koji se još sjećaju tih pjevača, koji su imali samo jedan ili niz hitova tokom 60-tih, sigurno zanima da li ima još ijedan pjevač iz toga doba, da je među živima.
Odgovor je zaista iznenađujući, jer sam malo provjeravajući na internetu ustanovio da ima i više od 30 pjevača i pjevačica koji su imali jedan ili više hitova u 50-tim na britanskim i američkim top-listama. Za one koje to zanima, evo njihovih imena, te godina života. Od pjevačica još su žive Kay Starr (93), Kitty Kallen (93), Doris Day (91), Gogi Grant (91), Caterina Valente (84), Petula Clark (83), Shirley Bassey (78), Connie Francis (77). Od pjevača još su na ovom svijetu Don Cherry (91), Chuck Berry (89), Tony Bennett (89), Harry Belafonte (88), Fats Domino (87), Jim Lowe (88), Mitchell Torok (86), Little Richard (83), Lloyd Price (82), Pat Boone (81), Jerry Lee Lewis (80), Steve Lawrence (80), Johnny Mathis (80), Tommy Steele (79), Emile Ford (78), Don Everly (78), Duane Eddy (77) Dion (76), Neil Sedaka (76), Marty Wilde (76), Freddie Cannon (75), Cliff Richard (75), Paul Anka (74), Craig Douglas (74), Bobby Rydell (73), Bobby Vee (72).
Možemo se podsjetiti i njihovih pjesama popularnih u 50-ima:
WHEEL OF FORTUNE – Kay Starr (No. 1 US/No. 1 UK 1951)
LITTLE THINGS MEAN A LOT - Kitty Kallen (No. 1 US/ No. 1 UK 1953)
SECRET LOVE – Doris Day (No. 1 US/No. 1 UK 1953)
THE WAYWORD WIND – Gogi Grant (No. 1 US/ No. 8 UK 1956)
THE BREEZE AND I – Caterina Valente (No. 9 US/No. 5 UK 1955)
WITH ALL MY HEART – Petula Clark (No. 4 UK 1957)
AS I LOVE YOU - Shirley Bassey (No. 1 UK 1958)
WHO'S SORRY NOW – Connie Francis (No. 3 US/No. 1 UK 1958)
BAND OF GOLD – Don Cherry (No. 4 US/No. 7 UK 1956)
SCHOOL DAY – Chuck Berry (No. 3 US 1957)
COLD COLD HEART – Tony Bennett (No. 1 US 1951)
BANANA BOAT SONG – Harry Belafonte (No. 3 US/No. 2 UK 1957)
THE GREEN DOOR – Jim Lowe (No. 1 US 1956)
BLUEBERRY HILL - Fats Domino (no. 2 US/ No. 6 UK 1956)
WHEN MEXICO GAVE UP THE RUMBA – Mitchell Torok (No. 6 UK 1957)
LONG TALL SALLY – Little Richard (No. 6 US/No. 3 UK 1957)
STAGGER LEE – Lloyd Price (No. 1 US/No. 7 UK 1958)
LOVE LETTERS IN THE SAND – Pat Boone (No. 1 US/No. 2 UK 1956)
WHOLE LOTTA SHAKIN' GOING ON (No. 3 US/No. 8 UK 1956)
PRETTY BLUE EYES – Steve Lawrence (No.9 US 1959)
CHANCES ARE – Johnny Mathis (No. 1 US 1957)
SINGING THE BLUES – Tommy Steele (No. 1 UK 1957)
WHAT DO YOU WANT TO MAKE THOSE EYES AT ME FOR? – Emile Ford (No. 1 UK 1959)
ALL I HAVE TO DO IS DREAM – Everly Brothers (No. 1 US/No. 1 UK 1957)
REBEL ROUSER – Duane Eddy (No. 6 US 1958)
A TEENAGER IN LOVE – Dion (No. 5 US 1959)
OH CAROL/ONE WAY TICKET (TO THE BLUES) – Neil Sedaka (No. 5 US/No. 3 UK 1959)
SEA OF LOVE – Marty Wilde (No. 3 UK 1959)
TALLAHASSEE LASSIE - Freddy Cannon (No. 6 US 1959)
TRAVELLIN' LIGHT – Cliff Richard (No. 1 UK 1959)
YOU ARE MY DESTINY – Paul Anka (No. 7 US/No. 6 UK 1957)
ONLY SIXTEEN – Craig Douglas (No. 1 UK 1959)
WE GOT LOVE – Bobby Rydell (No. 6 US 1959)
SUZIE BABY – Bobby Vee (1959) [Ovu pjesmu izveo je Bob Dylan na koncertu 2013. u St. Paulu u Minnesoti, u znak štovanja, jer je Vee bio u publici.]
Iako većina misli da su ovi pjevači i pjevačice uglavnom svi Amerikanci i Englezi, ipak ima nekih interesantnih detalja u vezi njihovog porijekla, kao i pseudonima i pravih imena. Pretpostavljam da mali broj ljudi zna da je recimo Paul Anka sirijskog porijekla. Što se tiče astrologije, najviše ih je rođeno u znaku Vage.
Kay Starr (Rođena je u Oklahomi, USA u astrološkom znaku Raka. Pravo joj je ime Katherine Starks. Otac Harry indijanskog porijekla, majka Annie irsko-indijanskog porijekla)
Kitty Kallen (Rođena u Philadelphiji, Pennsylvanyia, znak Blizanci, pravo ime Katherine Kalinsky, rusko-jevrejskog porijekla)
Doris Day (Rođena u Cincinattiju, Ohio, u astrološkom znaku Ovan. Pravo ime Doris Kappelhoff.)
Gogi Grant (Rođena je u Philadelphiji, USA, astro-znak Djevica. Pravim imenom Myrtle Arinsberg. )
Caterina Valente (Rođena u Parizu. Astro-znak Jarac. Potiče iz talijanske artističke familije. Ovo joj je pravo ime.)
Petula Clark (Rođena u Epsomu, Engleska. Znak Škorpija. Ovo joj je pravo ime.)
Shirley Bassey (Rođena u Cardiffu, Vels. Znak Jarac. Ovo joj je pravo ime.)
Connie Francis (Rođena u New Jerseyu, USA. Znak Strijelac. Pravim imenom Concetta Franconero, talijuansko-jevrejskog porijekla.)
Don Cherry (Rodom iz Texasa. Znak Jarac. Rođeno ime Donald Cherry.)
Chuck Berry (Rodom iz Missourija, USA. Znak Vaga. Rođeno ime Charles Berry.)
Tony Bennett (Rođen u Queensu, New York. Znak Lav. Pravim imenom Anthony Benedetto, talijanskog porijekla.)
Harry Belafonte (Rođen u New Yorku, u znaku Riba. Pravim imenom Harold Bellanfanti. Jamajkanskog je porijekla.)
Jim Lowe (Rođen je u Missouriju, USA. Znak Bik. Ovo mu je pravo ime.)
Fats Domino (Rođen u New Orleansu, Lousiana. Pravim imenom Antoine Domino.)
Mitchell Torok (Rođen u Houstonu, Texas. Znak Škorpija. Mađarskog je porijekla.)
Little Richard (Rođen u Maconu, Georgija. Znak Strijelac. Pravo ime Richard Pennyman.)
Lloyd Price (Rođen u Kenneru, Lousiana. Znak Ribe.)
Pat Boone (Rođen u Jacksonville-u, Florida. Znak Blizanci. Pravim imenom Charles Boone.)
Jerry Lee Lewis (Rođen u Ferriday-u, Lousiana. Znak Vage.)
Steve Lawrence (Rođen u New Yorku. Znak Rak. Pravim imenom Sidney Liebowitz, jevrejskog porijekla.)
Johnny Mathis (Rođen u Gilmeru, Texas. Znak Vage. Rođeno ime John Mathis.)
Tommy Steele (Rođen u Londonu. Znak Strijelac. Pravim imenom Thomas Hicks.)
Emile Ford (Rođen na Svetoj Luciji, Barbados. Znak Vaga. Pravim imenom Michael Miller. Otac političar sa Barbadosa, majka pjevačica.)
Everly Brothers (Braća Everly, Don i Phil rođeni su u Brownie-u, Jentucky. Stariji brat Don je još uvijek živ, a mlađi Phil umro je prošle godine. Don, rođeno ime Donald, znak je Vodenjak.)
Duane Eddy (Rođen u Corning-u, New York. Znak Bik. Za razliku od drugih, bio je gitarist, njegove su pjesme pretežno instrumentalne.)
Dion (Rođen u New Yorku, kao i članovi prateće grupe The Belmonts. Znak Raka. Pravim imenom Dion Di Mucci. Talijanskog porijekla, kao i članovi pratećeg sastava.)
Neil Sedaka (Rođen u New Yorku. Znak Ribe. Roditelji tursko jevrejskog i rusko-poljsko jevrejskog porijekla. Neilovi djed i baka došli su iz Istambula, pred I svjetski rat.)
Marty Wilde (Rođen u Londonu. Znak Ovan. Pravim imenom Reginald Smith, kćerka Kim nosi njegov pseudonim kao prezime.)
Freddy Cannon (Rođen u Revere-u, Massachussetts. Znak Strijelac. Pravim imenom Frederick Picariello, talijanskog porijekla.)
Cliff Richard (Rođen u Lucknow-u, Indija. Znak Vaga. Pravim imenom Harry Webb. On je engleskog porijekla, no ima daleke pretke također španjolskog porijekla.)
Paul Anka (Rođen u Ottawi, Kanada. Znak Lav. Otac iz Sirije, majka iz Libanona, obadvoje kršćani. Ime mu je rođeno, nije pseudonim.)
Craig Douglas (Rođen na Isle of Wight, Engleska. Znak Lav. Pravo imeTerence Perkins.)
Bobby Rydell (Rođen je u Philadelphiji, Pennsylvania. Znak Bik. Pravo ime Robert Ridarelli, talijanskog porijekla.)
Bobby Vee (Rođen u Fargo-u, North Dakota. Znak Bik. Pravo ime Robert Velline. Karijeru je otpočeo 1959. na jedan zaprepašćujući način – bio je zamjena za Buddy Hollyja, Ritchie Valensa i Big Boppera, stradale u avionskoj nesreći - na koncertu u Moorheadu, Minnesota.)
Još ima na desetine živih pjevača i izvođača sa američkih i britanskih top lista, što nekima može djelovati zaprepašćujuće, no istina je: Ed Ames, Betty Johnson, Charlie Grace, Dave Cortez, Jerry Keller, Joni James, Christine i Phyllis McGuire, Ray Anthony, članice The Chordettes, Frank Busseri i John Toorish (The Four Lads), Willie Ferbie (The Drifters), Leon Hughes (The Coasters), dva člana The Platters, Bob Shane (The Kingston Trio), Maxine i Ronnie Brown (The Browns), Floyd Robinson, Chris Barber, Beverley Sisters, Phil Spector, Sandy Nelson, Carol Connors (Teddy Bears), Jane Morgan, Kalin Twins, Mudlarks, 3 člana Danny & Juniors, Jackie Dennis, članovi The Crickets, Johnnie Duncan, Kiing Brothers, Chas McDevitt, Tab Hunter, Jimmy Young, Bill Hayes, 3 člana Crew-Cuts, Johnny Brandon, Vera Lynn, Bonnie Lou, Diana Decker, Frankie Avalon, Paul Evans, Della Reese, Wink Martindale, Phil Phillips, Carl, Dobkins jr., Stonewall Jackson, Edd Byrnes, Connie Stevens, Robin Luke, Jimmy Clayton, Dean Terrence (Jan & Dean), Bobby Freeman, Bruce Belland (4 Preps), Laurie London, 2 člana Monotones, 2 člana Champs, Tommy Sands, Donald McGuire (Hilltoppers), Vince Martin, Patience & Prudence, Sanford Clark, Vic Damone, Terry Johnson (Flamingos), Johnny Maddox, Jaye P. Morgan, Burt Holiday (Gaylords), Joe Negri (Three Suns), Julius La Rosa, April Stevens...
Više (muzički blog)
ponedjeljak, 05.10.2015.
STORY OF THIS THING (for Faith & Inese)
I hide this feeling
it's buried deep beneath my skin
In my memory
I hear the distant chord that sing
My voice is smothered
gasping some toneless melody
Words utter nonsense
sustaining ragged agony
--------------------------------------------
So I did slowly much impart:
„This thing was light but also dark“
And as I spoke I viewed around -
creatures from the sky and ground
--------------------------------------------------
Words are oozing on
the surface of my silent tune
I smear the wovels
nonsense onto my hidden wound
I'm resonating
within the sparest, thinnest sound
Salving a mantra
vibrating meadows all around
--------------------------------------------
To hear the story of this thing
that makes one cry but also sing
They listened to the tale so well -
I feared I too much did tell
-----------------------------------
četvrtak, 01.10.2015.
SUDBINA PRIPADNIKA KOMANDNOG SASTAVA VOJSKE KRALJEVINE JUGOSLAVIJE
Mnogi od pripadnika komandnog sastava VKJ za vrijeme Aprilskog rata 1941. ne bi zaslužili da se o njima piše, jer su svojim izdajničkim i kukavičkim ponašanjem osramotili svoju domovinu. Ali ipak, smatram da je potrebno reći ponešto o njihovim, veoma različitim, ponekad i dramatičnim, sudbinama za vrijeme i nakon rata. Poanta je u tome da se shvati do kakvog sve rastrojstva u redovima jedne vojske može doći uslijed djelovanja razornih faktora propagande i specijalnog rata, za što su, kao što sam to istaknuo u prethodnim postovima, ponajviše zaslužni djelatnici tajnih službi Abwehra i MI-6.
Jugoslavija je bila kao država jedna od najvećih stradalnika 2. svjetskog rata, zajedno sa Poljskom i Sovjetskim savezom. Njena je tragedija, u odnosu na druge dvije države, što su najveći broj ljudskih i materijalnih žrtava prouzročili pripadnici kvislinških formacija, kako u sukobu sa partizanskim, tako i prema civilnom stanovništvu. Pošto su rukovodeći kadrovi svih oružanih formacija potekli (dobrim dijelom) i iz redova VKJ, htio bih reći riječ-dvije o ovim ljudima, koji su se nenadano našli u ratnom vihoru, i bili u kratkom roku prisiljeni učiniti izbor, i opredijeliti se za jednu od strana.
Formalno su zapovjedništvo nad VKJ imali kralj Petar i njegov zamjenik, vojvoda Bojović. Petar II postao je kralj kao 11-godišnji dječak, i u vrijeme početka rata bio je još uvijek maloljetan. Kao što je poznato, rat je proveo u Londonu, gdje je bio uglavnom pod uticajem raznih političara, naročito dr Božidara Purića. Naravno, uslijed svoje mladosti i neiskustva, činio je greške, što ga je u konačnici i koštalo kraljevske krune. U novembru 1945. kada je Jugoslavija proglašena republikom, shvatio je da više nikad neće doći u domovinu. Bio je dosta krhkog zdravlja i umro je 1970. godine, u 47. godini života.
Vojvoda Petar Bojović bio je heroj Balkanskih ratova i Prvog svjetskog rata. Kada je počeo rat, imao je već 83 godine, i nije imao, bez obzira na visoku funkciju (zamjenika vrhovnog komandanta) ama baš nikakav uticaj na donošenje odluka. Umro je u januaru 1945. u Beogradu, ne dočekavši kraj rata.
Stvarno glavnu ulogu u zapovijedanju nad VKJ imao je armijski general Dušan Simović, čija je vojna funkcija bila načelnik štaba Vojske kraljevine Jugoslavije. U toku Aprilskog rata podnio je ostavku na mjesto šefa Generalštaba, te predložio armijskog generala Danila Kalafatovića, komandanta pozadine Vrhovne komande kao svojeg zamjenika, odnosno nasljednika. Zajedno sa grupom političkih i vojnih funkcionera, odletio je 15. aprila avionom (preko Grčke) za London. Simović se pokazao, kao prvi predsjednik izbjegličke vlade, nesposobnim političarem. Suočivši se sa kritikama svojih kolega u vladi, ali i Britanaca, morao je u januaru 1942. podnijeti ostavku, da bi godinu dana kasnije bio penzioniran. Kada je vidio da će pobijediti NOP, pružio je podršku Titu, te se vratio u Beograd 1945. godine. Učestvovao je kao svjedok na suđenju Draži Mihailoviću. U Beogradu je ostao sve do svoje smrti, 1962. godine.
Brigadni general Borivoje Mirković nakon puča (čiji je bio glavni organizator) postao je komandant jugoslavenskog zrakoplovstva. Nakon bijega iz zemlje u aprilu 1941. i nadalje je u Egiptu vršio dužnost komandanta, ustvari samo male eskadrile koja je uspjela prebjeći, i to do februara 1942., kada je bio smijenjen zbog podrške Simoviću. Potom je neko vrijeme živio u Ugandi (zemlji pod upravom Britanske istočnoafričke kompanije) da bi nakon II svjetskog rata bio primljen kao oficir u RAF (Royal Air Forces), i na tom mjestu je dočekao penziju, 1948. godine. Živio je nakon rata u Londonu, gdje je i umro, 1969. godine. (Inače, kratko vrijeme pred rat doživio je osobnu tragediju, izgubio je najprije suprugu, rodom iz Zagreba, a zatim i kćerku.)
Sa njima dvojicom u London je otišao još jedan general, armijski general Bogoljub Ilić. U vrijeme Aprilskog rata nalazio se na funkciji ministra vojske i mornarice. Nakon tzv. Kairske afere 1942. godine i on je otišao sa funkcije. Bio je penzioniran prvo 1940. godine, pa potom aktiviran od strane pučista. U Kairu je bila formirana 'Jugoslovenska vojska van otadžbine', te je on bio postao njen prvi ministar. No, kratko vrijeme nakon toga, početkom 1942. bio je po drugi puta penzioniran. Do kraja rata se nalazi u Londonu, a onda se vratio u Jugoslaviju, na intervenciju Simovića. Umro je u Beogradu 1956. godine.
JVvO je tada ostala bez ijednog generala. No, 1943. godine u London dolazi brigadni general Đorđe Glišić, pošto je bio oslobođen iz talijanskog zarobljeništva (inače, velika većina generala dospjela je u njemačko zarobljeništvo). On je u Aprilskom rata obavljao dužnost načelnika štaba trupa Primorske armijske oblasti. Prije rata obavljao je razne funkcije, a također je bio vojni ataše, te obavještajni oficir Glavnog generalštaba. Po naređenju kraljevske vlade obavljao je razne dužnosti do kraja rata, te je potom emigrirao u Argentinu. Ne zna se tačan datum, ni godina njegove smrti.
Interesantan je slučaj divizijskog generala Borisava Ristića. Rat ga je zatekao na dužnosti komandanta Murske divizije. Bio je zarobljen od strane Nijemaca, no zbog slabog zdravlja bio je pušten 1942. godine, te se vraća u Beograd. Djeca su mu se pridružila NOP-u, pa je i on krenuo za njima, 1944. godine. U ljeto 1944. godine tako stiže u Sremski NOP odred. Kratko vrijeme potom biva prebačen – u Vrhovni štab NOVJ na Visu. Tamo ga dr Ivan Šubašić imenuje na dužnost ministra vojske, mornarice i vazduhoplovstva. Ovu je funkciju obavljao do januara 1945. godine. Nakon rata zajedno sa Simovićem vraća se u Jugoslaviju. Umro je u Beogradu 1967. godine.
Divizijski general Dobrosav Milenković išao je u penziju još 1926. godine, no aktiviran je u vrijeme Aprilskog rata, koji ga je zatekao na dužnosti komandanta pozadine 1. armije. Proveo je tri godine u njemačkom zarobljeništvu, odakle je bio pušten zbog poodmakle životne dobi. No, i on se, poput Ristića bio pridružio NOP, te je bio do kraja rata na dužnosti u Glavnom štabu Srbije. Nakon rata je još dosta dugo poživio pa je tako umro 1973. godine, u 99. godini života.
Ukupno se desetak generala VKJ bilo pridružilo NOVJ, odnosno JA. Među njima je bio i brigadni general Milan Zelenika. On je u I svjetskom ratu bio u austro-ugarskoj vojsci, a nakon I SR se pridružio VKJ. U Aprilskom ratu bio je načelnik štaba 3. armije. Jedinice ove armije su inače jedine izvodile ofanzivna djelovanja, pa je tako general Zelenika bio ranjen, pred Skadrom, nastupajući prema Talijanima, koji su se povlačili. Odveden je u njemačko zarobljeništvo, i u njemu se nalazi sve do kraja rata. Od juna 1945. nalazi se u JA, između ostalog, bio je i načelnk Vojno-istorijskog instituta. Aktivna vojna služba u JNA prestala mu je 1955. godine. Umro je u Beogradu 1969. godine.
U zarobljeništvo je otišlo čak više od 200 generala. Neki su u zarobljeništvu i umrli. Takvu je sudbinu imao recimo general Dušan Trifunović, u Aprilskom ratu komandant 7. armije. I načelnik pozadine 7. armije, general Vladimir Belić također je umro u logoru, baš kao i komandant Ličke divizije gen. Živorad Božić, te također i potpisnik kapitulacije, Simovićev nasljednik, armijski general Danilo Kalafatović.
Manji dio generala, tek njih oko 40, vratilo se nakon rata u Jugoslaviju. Pored već spomenutih Simovića, Ristića i Zelenike, vratili su se još i general Bodi, (Kalafatovićev pomoćnik), komandant 1. grupe armija general Milorad Petrović (umro posljednji od komandanata Aprilskog rata, 1981. u dobi od 99 godina, kao i gen. Milenković), potom komandant 1. armije gen. Milan Radenković, bivši vojni atašei i obavještajni oficiri, generali Ž. Majstorović i Ž. Stanisavljević, i drugi.
Komandant 6. armije u Aprilskom ratu, general Dimitrije Živković, bio je u zarobljeništvu u logoru Osnabrik. Tamo je bio inicijator za osnivanje posebnog dijela, tzv. kažnjeničkog logora D, u koji je bilo upućeno 350 oficira i generala, a kasnije pridodato još oko 400 oficira jevrejskog porijekla, kulturnih i naučnih radnika među aktivnim i rezervnim oficirima, umjetnika, nosilaca otpora njemačkom okupatoru i boraca za kulturnu autonomiju logoraša. Kasnije, u logoru u Verdeu, bila je formirana „Komanda kraljevske jugoslovenske vojske za Nemačku i Bavarsku“, opet na inicijativu gen. Živkovića.
Jedan je veliki raskol bio nastao u redovima zarobljenih visokih oficira aprila 1941.godine, između pripadnika komandnog sastava VKJ, pošto Nijemci nisu smatrali Hrvate, odnosno lica sa mjestom rođenja na području NDH, za neprijatelje. Tada im je naime, bila pružena mogućnost prelaska u HOS (Hrvatske oružane snage), što su oni većinom bili i prihvatili, mada nisu, barem određeni dio njih, prihvaćali ustašku ideologiju. Neki od njih bili su i srpskog i jevrejskog porijekla. Pošto vojska NDH nije imala dovoljno oficira za najviše komandne dužnosti, bili su prisiljeni uzeti i određeni broj nehrvata, što se uostalom i vidi iz njihovih ličnih imena.
Tako je recimo Đuro Grujić, brigadni general, u VKJ na visokoj poziciji načelnika pozadine Vrhovne komande postao u vojsci NDH glavar stožera (tj. načelnik štaba) kod vrhovnog zapovjednika HOS. Praktički, postao je Pavelićeva 'desna ruka', jedan od najpovjerljivijih suradnika. Kod povlačenja na kraju rata, bio je uhapšen u Austriji, te sproveden u Beograd, gdje mu se sudilo za ratne zločine. Osuđen je na smrt i pogubljen u septembru 1945. godine. Na suđenju se nije htio odreći ustaške ideologije. Izjavio je „Ponosan sam što sam pripadnik te vojske, jer iako sam pravoslavne vjere, ipak sam bio i jesam Hrvat“.
Kao i on, tako se opredijelio i Mihajlo Lukić ('Hrvat pravoslavne vjere'), brigadni general Vojske kraljevine Jugoslavije. Imao je ipak nešto bolju sudbinu. Rođen je u Hrvatskoj, te je u I SR, kao i Grujić, bio u austro-ugarskoj vojsci. Postavši nakon I SR oficir VKJ, brzo je napredovao u vojnoj hijerarhiji. Rat ga je zatekao na dužnosti komandanta Triglavskog planinskog odreda. U NDH bio je zapovjednik Osječke divizije, Ličke brigade, te generalni inspektor pješadije. Odlazi u penziju 1943. godine, zbog protivljenja odlasku Hrvata na istočno bojište, da se bore za njemačke legije. Nakon rata mu je bilo suđeno. Odslužio je kaznu od 10 godina zatvora, a potom živio u Zagrebu, gdje je i umro 1961. godine.
General VKJ August Marić, Hrvat, imao je sreću u nesreći, da u ratu padne u nemilost Pavelića, koji ga je poslao u penziju. U Aprilskom ratu bio je komandant Savske divizije, i odmah početkom rata, nakon što je sabotirao jugoslavensku obranu na području za koje je bio zadužen, stavio se na raspolaganje vojsci NDH. Prvo je obavljao istu funkciju, kao i u VKJ, odnosno zapovjednika Savskog divizijskog područja. Kasnije je postao glavar Glavnog stožera domobranstva. Krajem 1941. doživio je nečasni otpust iz vojske NDH, navodno zbog pronevjere novca, te pomaganju pobunjenom stanovništvu u Bosni. Nekoliko je mjeseci bio proveo i u zatvoru, da bi bio rehabilitiran na inicijativu Nijemaca 1942. godine. Naredne je godine bio umirovljen. Nakon rata bio je od komunističkih vlasti oslobođen svake krivnje, za što je imao i pismene dokaze. Živio je mirno kao penzioner u Zagrebu, gdje je i umro godine 1957.
Pukovnik zrakoplovstva VKJ Dragutin Rubčić, imao je u Aprilskom ratu neslavnu ulogu, pošto je sabotirao svoju visoku komandnu funkciju (kdt 1. lovačke brigade), te onesposobivši vlastiti avion IK-3, izbjegavao pružiti aktivan otpor okupatorskoj avijaciji. Odmah po uspostavljanju NDH stavlja se na raspolaganje domobranstvu. Krajem 1941. i početkom 1942. je zapovjednik škilske pukovnije. Tokom 1942. je komandant aerodroma u Banja Luci. Sredinom 1944. je unaprijeđen u čin generala, te imenovan zapovjednikom letaštva Vojnog zrakoplovstva NDH. Na samom kraju rata bio je preletio u Austriju, potom bio prebačen u Italiju. Iz Italije je pobjegao u Argentinu, gdje je živio sve do smrti, godine 1986.
Dragutin Helbich bio je potpukovnik VKJ, u Aprilskom ratu načelnik štaba Ibarske divizije. Ibarska divizija, na položajima oko Uroševca, bila je rezerva 3. grupe armija. Odmah po zarobljavanju bio je pušten i priključio se vojsci NDH. (Bio je navodno jevrejskog porijekla.) Postavljen je za zapovjednika 2. domobranskog zbora (divizije) sa stožerom (štabom) u Slav. Brodu. Godine 1943. bio je imenovan pročelnikom Operativnog odjela u Ministarstvu oružanih snaga NDH. Njegova daljnja sudbina je nepoznata, tako da se ne zna ni datum smrti.
Zapovjedne dužnosti u hrvatskom domobranstvu imala je još nekolicina oficira iz komandnog sastava Vojske kraljevine Jugoslavije. Zapovjednik 3. zbornog područja (sa stožerom u Travniku) postao je potpukovnik Oton Čuš, koji je u Aprilskom ratu bio načelnik štaba Moravske divizije. U Aprilskom ratu potpukovnik Stjepan Kerečin bio je načelnik štaba Triglavske divizije. Po prelasku u vojsku NDH postao je glavar stožera (nač. štaba) 2. zbornog područja.
I konačno, zapovjednik 1. domobranskog zbornog područja (stožer u Petrinji) postao je pukovnik Petar Tomac, u Aprilskom ratu načelnik štaba Vardarske divizije VKJ. (Ta je divizija, u sklopu 3. armije, također djelovala ofanzivno u Aprilskom ratu, te potisnula Talijane u dubinu albanskog teritorija.) Njegov je slučaj interesantan zato što je 1944. godine prešao u partizansku vojsku, gdje je također obavljao važne dužnosti – odmah je postao načelnik obavještajnog odjela Glavnog štaba Hrvatske. ( U tom je Glavnom štabu načelnik bio 1943. godine general Velimir Terzić.) Poslije rata gen. Tomac je predavao historiju na Vojnoj akademiji u Beogradu, te bio direktor Vojno-izdavačkog instituta. Napisao je niz knjiga o vojnoj historiji, te bio također jedan od zamjenika glavnog urednika Vojne enciklopedije. (Inače, napisao je znatno više članaka u Vojnoj enciklopediji nego gen. Tuđman.) Aktivna služba u JNA prestala mu je 1959. godine. Umro je 1973. godine.
Neke ovo može buniti, pošto misle da nije bilo 'velikih prelazaka' iz vojske NDH u partizane. Kao primjer može se navesti recimo i admiral JRM Mate Jarković, koji je na početku rata bio u domobranskoj vojsci (istina, po partijskom zadatku). Jedan od sličnih prebjega bio je i Juraj Bonači, kasnije također admiral JRM.
Inače, popriličan broj oficira kraljevske jugoslavenske ratne mornarice (KJRM) je prešao u Aprilskom ratu na stranu vojske NDH. Među njima su najviše činove imali Julije Luterotti, kontra-admiral, komandant KJRM, potom Tomo Tijanić, kontra-admiral, kdt Pomorske obalske komande, Vilim dr Bačić, kapetan bojnog broda, nač. štaba Pomorske obalske komande, Jerko Kačić-Dimitri, kapetan bojnog broda, nač. štaba Komande flote KJRM, potom Muhamed Hromić, kapetan bojnog broda, kdt Srednjeg sektora pomorske odbrane, te Edgar Angeli, kapetan bojnog broda, kdt Riječne flotile.
Dva admirala bila su ubrzo umirovljena, vjerovatno jer su djelovali nepouzdano.
Kbb Vilim dr Bačić (inače rođen u Puli) je u NDH bio djelatnik Ministarstva vanjskih poslova, do 1945. godine. Nakon rata emigrirao je u Peru. Umro je u Beču, 1969. godine. Kbb Jerko Kačić je obavljao sličnu funkciju u mornarici NDH – bio je glavar stožera Hrvatske mornarice. Zadnja dvojica bila su promovirana u kontra-admirale. Kbb Edgar Angeli je bio zapovjednik Hrvatske mornarice 1943/44. godine. (Penzioniran 1944. godine, a na kraju rata uhapšen i osuđen na smertnu kaznu.) Inače, kao što su masovno prešli iz KJRM u mornaricu NDH, tako su 1943. i 1944. godine također masovno i oficiri i mornari prelazili u partizansku mornaricu.
Zanimljivo je da je Ministarstvo vojske (u izbjeglištvu) u decembru 1941. godine donijelo rješenje, kojim se utvrđuje kako je „jedan broj oficira jugoslovenske vojske prešao u vojske od neprijatelja nametnutih, ilegalnih režima Pavelića i Nedića i pošto pojedini oficiri i dalje stupaju u te vojske“, shodno tome riješeno da se istima oduzima čin, sa napomenom, da se po oslobođenju imaju staviti pod vojni sud. Kasnije je ipak to generalno rješenje bilo poništeno od strane vlade, pa je odlučeno da se za svaki slučaj ima donijeti posebno i poimenično rješenje. Tako su u Službenim novinama Ministarstva vojske u januaru 1942. vojnim bjeguncima bili oglašeni admiral Luterotti, kbb Edgar Angeli, kbb Nikša Nardeli, u martu iste godine admiral Tijanić, kbb Crisomali, kbb Vilim dr Bačić, kbb Slavomir Tomić. (Ovaj posljednji bio je odmah umirovljen od strane Pavelića, isto kao i admiral Luterotti.) Maja 1942. godine je tako bilo donijeto rješenje koje je obuhvaćalo čak oko 130 oficira KJRM, među kojima kbb Muhamed Hromić, kbb Jerko Kačić-Dimitri, kk Juraj Bonači, te mnogi drugi. Svi su navedeni obavljali komandne funkcije u KJRM.
U evidenciji Ministarstva Vojske kraljevine Jugoslavije u izbjeglištvu imali su također evidenciju svih „prebjega“ u redove partizanske vojske. Juna 1942. lišeni su čina i proglašeni bjeguncima neki visoki partizanski oficiri. Na spisku su se našli tako i načelnici i članovi Vrhovnog štaba NOP, između ostalih i kapetan Velimir Terzić (tada zamjenik kdt-a 5. proleterske crnogorske brigade, Save Kovačevića).
Terzić je vjerovatno pravio šale na račun tog spiska. No, čisto formalno gledano, od januara 1942. godine, pukovnik Mihailović u svom štabu na Ravnoj Gori, imao je kao ministar onaj međunarodni legitimitet, koji tada nisu imali ni ustaše, ni partizani. Vlada u Londonu imala je dakle taj legitimitet, kao vlada zemlje-članice Ujedinjenih nacija. U junu iste godine bio je unaprijeđen u čin generala i postao zamjenik Vrhovnog komandanta (tj. kralja Jugoslavije). Ranije spomenuti gen. Borisav Ristić zamijenio ga je na položaju ministra vojske u ljeto 1944. godine.
Također je interesantno napomenuti, da Mihailović nije imao u svojem štabu nijednog visokog oficira iz komandnnog sastava VKJ iz Aprilskog rata, ranga generala, ni pukovnika. (A ni on sam nije u Aprilskom ratu bio na visokoj komandnoj dužnosti.) Inače, spisak od 169 oficira komandnog sastava VKJ se nalazi kao prilog u knjizi „Slom kraljevine Jugoslavije“ Velimira Terzića. Sa toga siska su trojica oficira (majora) koja su se priključila Mihailovićevom pokretu 1941. godine. Od njih trojice nijedan nije Srbin. To su major Šefket Hasandedić, u Aprilskom ratu načelnik štaba 2. konjičke divizije; Fregl Anton, generalštabni major, načelnik štaba Rišnjačkog planinskog odreda i Karlo Novak, također generalštabni major, komandant Triglavskog odreda. Ovaj posljednji je na položaju zapovjednika slovenske četničke vojske (slovenskog ogranka JVuO) zamijenio pukovnika Jaku Avšiča, koji je bio prešao u partizane.
U februaru 1944. godine kapetan bojnog broda Vladimir Šaškijević (u Aprilskom ratu kdt 1. torpedne divizije) je po naredbi Vrhovne komande JVuO bio formirao u Boki Pomorsku obalsku komandu. U ovoj komandi bio je također kbb Niko Kosović, rodom iz Dubrovnika (u Aprilskom ratu kdt 2. torpedne divizije), kapetan bojnog broda Mirko Dabović (u Aprilskom ratu kdt podmorničke flotile). Pošto je Crna gora bila još pod okupacijom Nijemaca, oni su se krili u brdima, nedaleko sela Grude, imali su lažna imena i legitimacije crnogorske žandarmerije. Ovoj grupi pripadao je također kapetan bojnog broda Anton Klinar, kao zastupnik KJRM za Sloveniju.
Već pred kraj rata, od ljeta1944. godine, pa negdje do kraja godine očekivala se invazija savezničkih snaga na južnom Jadranu. U KJRM u izbjeglištvu došlo je do stvaranja dviju frakcija, od kojih je jedna iskazala lojalnost generalu Mihailoviću i JVuO, a druga Titu i NOVJ. Prvom je zapovijedao kapetan bojnog broda Josip Saksida (član Vrhovne komande JVuO), a drugom kapetan bojnog broda Ivan Kern. Kao što se zna, pobijedila je ova druga opcija. Kao što je poznato, do savezničkog desanta na Jadranu nije došlo. Što se tiče ove grupe oficira na Crnogorskom primorju, bili su po grupama prebačeni brodicama u Italiju. Grupa u kojoj se nalazio kbb Dabović je stradala, pošto je njihova brodica bila potopljena od strane njemačke obalske artiljerije. A što se pak tiče Ivana Kerna (u Aprilskom ratu kdt 3. torpedne divizije), on je u činu kontra-admirala penzioniran, odmah nakon rata, 1945. godine.
Već pred kraj rata, u povlačenju prema Sloveniji došlo je do ujedinjavanja tzv. 'nacionalnih snaga', Srpske državne straže ('nedićevci'), Srpskog dobrovoljačkog korpusa (ljotićevci') i JVuO. General Mihailović je ignorirao poziv Dimitrija Ljotića, da se i on povuče prema Sloveniji, valjda zato jer je uporno vjerovao u dolazak zapadnih saveznika. Ljotić je stradao u jednoj čudnoj saobraćajnoj nesreći u Sloveniji, kada je slabovidni šofer odvezao auto u provaliju, aprila 1945. godine.
Kada je došlo do nadiranja Crvene armije, oktobra 1944. godine, armijski generali Milan Nedić i brat Milutin Nedić (u Aprilskom ratu komandanti 3. odnosno 2. grupe armija) pobjegli su u Austriju. U Austriji je Milutin Nedić izvršio suicid. Početkom 1946. Milana su Britanci izručili jugoslavenskim komunističkim vlastima. I on je poput brata okončao život suicidom, skočivši sa prozora zatvora, dok straža nije gledala.
Nešto bolju sudbinu imao je Nedićev šef kabineta, general Miodrag Damjanović ( u AR načelnik štaba 3. grupe armija). On je iz njemačkog zarobljeništva bio oslobođen na inicijativu svojeg pretpostavljenog, odnosno armijskog generala Milana Nedića. U okupiranoj Srbiji, bio je zapovjednik Nedićeve Srpske državne straže. Pred kraj rata, kada je došlo do suradnje i objedinjenja do tada neprijateljskih formacija, sa jedne strane SDS i SDK, a s druge JVuO, on je vršio dužnost „komandanta istaknutog dela štaba Vrhovne komande“. Uspio je na kraju rata pobjeći iz zemlje; umro je u emigraciji 1956. godine.
Slovenski kvisling sa najvišim činom Leon Rupnik (divizijski general, u Aprilskom ratu načelnik štaba 1. grupe armija), koji je tokom rata bio glavni inspektor slovenskog domobranstva krajem rata je također pobjegao u Austriju, sa malom grupom od dvadesetak kolaboratora. Uhapsili su ga Britanci u julu 1945. i vratili u Jugoslaviju. Bilo mu je suđeno, i osuđen je na smrtnu kaznu, koja je bila izvršena u septembru 1946. godine u Ljubljani.
Pukovnik Ernest Peterlin bio je u Aprilskom ratu načelnik štaba Zetske divizije. Iako je bio antikomunist, bio je dva puta uhapšen i poslan u logor, jednom od strane Talijana, 1942. godine, drugi put od strane Nijemaca, 1944. godine. Od osnivanja Slovenskog domobranstva bio je šef glavnog štaba. I on je, kao i gen. Mihailović, imao tajne planove u slučaju savezničke invazije, sa kojima je i bio u kontaktu, putem radio-veze. U decembru 1944. uhapsio ga je Gestapo i poslao u koncentracioni logor Dachau, gdje je dočekao kraj rata. Tada je bio repatriran u Jugoslaviju. Osuđen je zbog kolaboracije sa okupatorima na smrtnu kaznu, koja je izvršena u martu 1946. godine.
Naravno, ove sažete biografske skice nemaju pretenziju da budu potpuni prikaz sudbina svih visokih oficira komandnog sastava VKJ u Aprilskom ratu, između ostalog i zato jer za pojedince postoje samo šturi ili gotovo nikakvi podaci. Što se tiče zaključka, već je sve rečeno u uvodu, tao da nema potrebe nešto još posebno nadodavati.
