Viatrix
28.03.2022., ponedjeljak
Vrana – naselje iznad hidrološkog fenomena
Cesta D100 dužine 81 km prolazi otocima Cres i Lošinj te povezuje trajektnu luku Porozina (koja ima vezu s trajektnom lukom Brestova u Istri) s naseljem Mali Lošinj. Na pola puta između Porozine i Malog Lošinja nalaze se dva raskršća s cestom L58100 koja su međusobno udaljena oko 1,5 km. Na cesti L58100 nalazi se naselje Vrana koje administrativno pripada Gradu Cres, a prema popisu stanovništva iz 2011. godine je imalo 12 stanovnika.
 Na malom mjesnom groblju naselja Vrana nalazi se jednobrodna župna crkva Uznesenja Blažene Djevice Marije. Crkva ima preslicu s dva zvona i trijem.  Oko 1 kilometra zapadno od naselja Vrana nalazi se južni dio Vranskog jezera. Prema pradavnim vjerovanjima u špiljama oko jezera žive vile.  Vransko jezero je slatkovodno jezero u središnjem dijelu otoka Cresa. Dugo oko 5,5 km, široko oko 1,5 km i ukupne površine od 5,8 kvadratnih km. Jezero je kriptodepresija (udubljenje ispunjeno vodom kojoj je površina iznad morske razine, dok je dno ispod morske razine) koja je oblikovana u zoni trošnih krednih dolomita. Najveća dubina jezera je 74,5 metara, srednji vodostaj je 13 metara iznad razine mora, tako da je najdublji dio jezera 61,5 metara ispod razine mora. Jezero je hidrološki fenomen, ima veliku prozirnost, nema raspadanja te je čisto (oligotrofno - „Oligo“ u prevodu s grčkog znači malo, a „trophein“ – hrana, hranjivo; označava da oligotrofna jezera sadrže malo hranjivih tvari) i posebno je među našim krškim vodama. U vodi bakterija gotovo da i nema, pa se jezerska voda bez filtriranja uzima za vodovod. Tako da je jezero u vodozaštitom području jer se njegova voda koristi za vodovodne potrebe stanovnika otoka Cresa i Lošinja.  Postoji legenda o postanku Vranskog jezera koja govori da je ono nekad bilo veliko polje u vlasništvu dviju sestara Gavanki. Jedna sestra je bila bogata i škrta, dok je druga bila siromašna. Bogata sestra se osilila i počela otimati posjed drugoj. Prema siromasima je postupala okrutno i škrto. Radi toga je na nju pala božja kazna, potres i potop. Razrušen joj je i potopljen zamak. Ostaci zamka se prema priči i danas vide duboko na dnu jezera i samo se katkada, za oluja, čuje zvonjava iz vodenih dubina.  Karta s lokacijom Vranskog jezera.  |
