Prečica do sna

Kraj Drugog svjetskog rata je, u to vrijeme, u Europi, iznjedrio jedan od najradosnijih dana koje je kontinent a i svijet ikada doživio. Danas 80. godina nakon dana pobjede, u svjetlu događanja širom svijeta, progoni nas bauk sukoba isto koliko i slava poraza krajnjeg zla.
Hitlerova nacistička Njemačka konačno se predala nakon pola desetljeća invazije na druge evropske sile i širenja rasne mržnje koja je dovela do genocida, holokausta i ubijanja milijuna ljudi.

Za početak Drugog svetskog rata, jednog od najvećih oružanih sukoba u ljudskoj istoriji, uzima se 1. septembar 1939. godine, kada je počela njemačka invazija na Poljsku, iako je Japan prije toga, od 1937. godine, već bio u ratu sa Kinom za prevlast nad istočnom Azijom.
Drugi svjetski rat je trajao 6 godina i 1 dan. Za zvaničan datum završetka ovog rata uzima se 2. septembar 1945. godine, kada je konačno slomljen otpor japanskih vojnika i potpisana kapitulacija.

Pregovori o kapitulaciji Njemačke su završeni 7. maja, a 8. maja je objavljen prekid neprijateljstava. U nekim dijelovima Evrope, pogotovo onim istočnim, borbe su se vodile još nekoliko nedjelja, ali je tog dana službeno otpočeo mir. U bivšoj Jugoslaviji dan pobjede se slavio 15.maja, kada je maršal Tito primio čuveni raport generala Koste Nađa: ”Druže Tito, rat je završen”.
Beograd je oslobođen 20. oktobar 1944. godine, kada su završene višednevne borbe, oslobađanjem Zemuna. U zajedničkim borbenim dejstvima učestvovale su jedinice Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, pod komandom general-lajtanta Peka Dapčevića, i jedinica sovjetske Crvene armije, pod komandom maršala Fjodora Tolbuhina i generala Vladimira Ždanova.
Nema sumnje da je Crvena armija svojom artiljerijom i tenkovskim jedinicama odlučujuće uticala na ishod rata uopšte, kao i na kraj građanskog rata u korist partizanskih snaga.

Nakon toga su, već krajem 1945. godine otpočeli NÜRNBERŠKI procesi, skup vojnih sudova održanih nakon završetka Drugog svjetskog rata, u kojima je suđeno najvišim časnicima i političarima nacističkog režima, kao i drugim pojedincima odgovornim za ratne zločine, zločine protiv čovječnosti i zločine protiv mira. Suđenja su se održavala u Nürnbergu, a organizirali su ih Saveznici, uključujući SAD, Ujedinjeno Kraljevstvo, Sovjetski Savez i Francusku. Nürnberg je bio izabran jer je grad bio simbol nacističke moći, ali i relativno neporušen tijekom rata, što je omogućilo održavanje procesa.
Ukupno je održano 12 suđenja u Nürnbergu, a svi su obuhvatili različite kategorije ratnih zločina.
Jedno od najpoznatijih suđenja bilo je suđenje liječnicima, koje je imalo za cilj procesuiranje liječnika koji su sudjelovali u nacističkim medicinskim eksperimentima na zatvorenicima. Optuženi su bili odgovorni za smrtne eksperimente na ljudima, uključujući ispitivanje novih lijekova i metoda liječenja.

Između 1944. i 1948. milioni ljudi, uključujući etničke Nijemce (Volksdeutsche) i njemačke državljane (Reichsdeutsche), su trajno ili privremeno preseljeni iz centralne i istočne Evrope.
Vlada Zapadne Njemačke je ukupan broj protjeranih Nijemaca procijenila na 14,6 miliona, uključujući i milion etničkih Nijemaca koji su se naselili na teritorijama koje je nacistička Njemačka osvojila tokom Drugog svjetskog rata, njemačke migranti u Njemačkoj poslije 1950. i djecu protjeranih roditelja.

Ovh dana 7.-8.-9. maja Evropa i Amerika (8. maj) proslavlja pobjedu nad fašizmom.
Da li se svijet zaista riješio nacizma i fašizma, kao izopačene društvene pojave i pokreta?