petak, 28.03.2008.

Horror kao žanr (3. dio)

Evo, konačno nastavljam. Dugo me nije bilo, pa da odmah krenemo.

Filmovi o Draculi:

Po Guinessovoj knjizi rekorda, lik koji se najčešće pojavljivao u horror filmovima je Dracula, s preko 160 pojavljivanja. U režiji Toda Browninga, Universal je producirao filmsku verziju Lugosijevog broadwajskog scenskog uspjeha o krvožednom prijetećem vampiru. Film je nazvan Dracula (1931), a snimljen je početkom godine.

Lon Chaney stariji bio je jedan od mnogih kandidata za glavnu ulogu, ali je umro 1930. godine, te je za glavnu ulogu izabran Bela Lugosi. Film je postigao veliki uspjeh. Bila je to atmosferom nabijena, komercijalno uspješna filmska adaptacija Bram Stokerova romana, koja se igrala strahovima od seksualnosti, krvi i nejasnog perioda između života i smrti. Glas s teškim naglaskom i gluma mađarskog glumca Bele Lugosija bila je elegantna, ljupka, egzotična i sjajna i plašila publiku dok bi nemrtvi zločinac hipnotizirao svoje žrtve predatorskim pogledom.

U isto vrijeme, na istim mjestima, noću s različitom glumačkom ekipom snimljena je španjolska verzija u režiji Georgea Melforda, koja je izgledala također impresivno. Naime, u toj verziji Carlos Villarias zamijenio je Lugosija s Eduardom Arozamenom kao Van Helsingom i provokativno odjevenim glumicama Lupitom Tovar u ulozi Mine i Carmen Guerrero u ulozi Lucije.

Iste godine, prikazan je sanjivi horror film Vampyr (1931), danskog pisca i režisera Carla Theodor Dreyera. Uznemirujući film, Dreyerovo prvo tonsko djelo bilo je djelomično bazirano na zbirci horror priča In a Glass Darkly koju je napisao Sheridan Le Fanu. Alternativno je naslovljen kao The Strange Adventure of David Gray – priča o čovjeku po imenu Julien West, koja se odvija u zabačenoj seoskoj krčmi, gdje se on polako uvjerava da ga okružuju vampiri, te sanja vlastitu smrt i sahranu. I film Fritza Langa M (1931) predstavio je zastrašujuće zločinački, devijantni lik ubojice djece baziran na stvarnom životu ozloglašenog serijskog ubojice Petera Kurtena – Dusseldorfskog vampira (glumio ga je Peter Lorre u svom debiju).

Originalni film o Frankensteinu:

Nakon prvog filma o Draculi, ubrzo je uslijedila kombinacija znanstvene fantastike i gotskog horrora u trileru o ludom doktoru. Ovaj filmski horor-klasik o čudovištu Frankenstein (1931) – bio je James Whaleova adaptacija romana Mary Shelley o doktoru Henryu Frankensteinu s dotad nepoznatim glumcem Borisom Karloffom u ulozi čudovišta. Kockasto čelo i elektrode koje vire iz vrata te Karloffova oštra gluma čudovišta dala je osobnost izgnanom, neshvaćenom liku kloparavog i teturavog hoda.

Ciklus filmova o vukodlaku:

Osim pribjegavanja horror likovima iz postojeće literature kao što su Frankenstein, Dracula, doktor Jekkyl i gospodin Hyde, Universal je stvorio i novo originalno stvorenje vukodlaka – poslijednjeg od njihovih sjajnih originalnih horror likova. Prvi američki film o vukodlaku bio je dobro odrađeni film Stuarta Walkera The Werewolf of London (1935) s Henryem Hullom u ulozi doktora Glendona – znanstvenika kojega zadesi “vučje prokletstvo”.

Drugi lik vukodlaka bio je u sjajnom filmu B-produkcije The Wolf Man (1941) koji je režirao George Waggner s Lonom Chaneyem mlađim u njegovom prvom pojavljivanju na filmu u ulozi prokletog Larrya Talbota – njegovoj najpoznatijoj ulozi. Scena transformacije čovjeka u vuka uključujući kompliciranu kozmetičku i šminkersku vještinu bila je upadljivo realistična. Šminkeri su koristili jakovu dlaku i gumenu njušku.

Na nesreću, uloga vukodlaka beznadno je odredila Chaneya mlađeg do kraja života. Bio je primoran glumiti u seriji vrlo loših nastavaka udružen s ostalim Universalovim horror zvjezdama u filmovima B-produkcije uključujući Frankenstein Meets the Wolfman (1943), i u dva filma koja su dodala Draculu ovoj mješavini: House of Frankenstein (1944) (prvim zajedničkim all-star filmom s Glennom Strangeom kao Frankensteinom, Johnom Carradineom kao grofom Draculom, Borisom Karloffom u ulozi ludog znanstvenika i Lonom Chaneyem mlađim koji je glumio Vukodlaka), te House of Dracula (1945) – neposrednim nastavkom filma House of Frankenstein (1944) ponovo sa Lonom Chaneyem mlađim u ulozi Vukodlaka i Johnom Carradineom u ulozi Dracule.

Najveće poniženje Chaney jr. doživio je u Universalovoj komediji Abbott and Costello Meet Frankenstein (1948) s dva komičara (imena u naslovu filma).
To je bio dokaz da klasični horror filmovi počinju izlaziti iz mode poslije pravih strahota koje je donio 2. svjetski rat i Universal je pokušavao proizvesti sve više i više nastavaka. Još jedan film o vukodlacima koji nije imao veze s prethodnima bio je She-Wolf of London (1946) s June Lockart u ulozi Phillis Alenbay, nevine mlade djevojke u Londonu navedene da skrivi jeziva ubojstva.

Ostali rani horror klasici:

Ostali klasici horror žanra tridesetih i s početka četrdesetih godina obuhvatili su i jedan od najboljih avanturističkih-horror filmova svih vremena – to je bio klasik tipa „Ljepotica i zvijer“ King Kong (1933).

Poslije uspjeha koji je postigao s filmom Dracula (1931), Tod Browning režirao je neobični, gotski film Freaks (1932) sa stvarnim cirkuskim “nakazama” – jedan od njegovih najboljih radova. Radilo se o osveti grupe nakaza prelijepoj sponzoruši trapezistici koju upravo te nakaze pretvaraju u monstruoznu polu-ženu polu-pticu. Ovaj kultni film redefinirao je koncepte ljepote, ljubavi i nenormalnosti, ali bio je tako uznemirujuć za svoje vrijeme da ga je publika zaobilazila u širokom luku, a čak je bio i 30 godina zabranjen u Engleskoj. Poslije ovog filma Browningova karijera krenula je nizbrdo – režirao je još samo nekoliko filmova prije nego se 1939. umirovio.

Britanski režiser James Whale snimio je jezivu, crnu komediju i priču o duhovima The Old Dark House (1932) s Borisom Karloffom u prvoj glumačkoj ulozi u kojoj nije bio čudovište, i to ulozi batlera Morgana dok je glavnu žensku ulogu igrala Gloria Stuart.

Charles Laughton glumio je ludog znanstvenika doktora Moreaua (lika iz romana H. G. Wellsa iz 1896. godine) u filmu The Island of Lost Souls (1932) koji je režirao Erle C. Kenton (film je doživio remake 1977. godine u kojem je glumio Burt Lancaster, kao i 1996. godine, nazvan The Island of Dr. Moreau s Marlonom Brandom u glavnoj ulozi), odgovornog za pretvaranje nedužnih životinja u groteskne hibride ljudi i životinja.
Kada je Boris Karloff odbio glavnu ulogu, Claude Rains ga je zamijenio u filmu The Invisible Man (1933) u drugom hitu Jamesa Whalea i Universalovoj cenzorski odobrenoj filmskoj verziji romana H. G. Wellsa.

Charles Laughton je također glumio strašno deformiranog zvonara koji spašava Esmeraldu (Maureen O'Hara) u sjajnom filmu The Hunchback of Notre Dame (1939). Claude Rains se pojavio u polu-mjuziklu remakeu Phantom of the Opera (1943) kao kompozitor uništenog lica Eric. U poslijeratnim godinama, George Sanders glumio je u adaptaciji romana Oscara Wildea The Picture of Dorian Gray (1945) o čovjeku čiji portret stari dok on ostaje mlad.