Ženska nošnja 3,

20.03.2018.



11. Kraluž - (đunđ) - je ogrlica složena od više nizova crvenih koralja, koja daje koketan izgled svečanoj nošnji.

12. Haljica - ili reklec pletena je od bijele vune (tvornički proizvod). Ona je morala biti priljubljena uz tijelo, time da se prednji dio preklapa jedan preko drugog, a gumbi se prišiju kasnije kada se vidi, gdje tijelo zahtjeva da oni budu prišiti. Haljica se obično obšivala kupljenim dućanskim particama. Haljica je dio nošnje novijeg vremena, a izrađivale su se u Krajnjskoj u nekoj tvornici kraj Ljubljane. Haljice su se nosile u jesen i zimi kada je hladno.

13. Vuneni rubec (leđni) . U prohladnim jesenskim danima i zimi na haljicu ili bijelu vestu, koja je nešto kasnije došla u modu, nosio se vuneni rubec složen u trokut preko leđa. Ovakvi veliki vuneni rupci su bijele, crvene, ružičaste, tamno-crvene, narandžaste ili limun žute boje. Oni se prebacuju preko leđa tako da pravi kut trokuta visi straga do struka.

14. Kožun - To je prsluk bez rukava od ovčjeg runa iskićen apliciranim kožnatim gumbićima položenim u narodne ornamente raznih oblika i živopisnih boja.


Kožun je sve naokolo obrubljen gustim bijelim ovčjim krznom. On daje posebnu ljepotu i karakteristiku šestinskoj narodnoj nošnji. Kožun ima uz ovčje runo s vanjske gornje strane (uz vrat) ušitu crveno bijelu žnoru, koja završava također crveno-bijelim pomponima ili “cofima”. Od isto takovih okruglih žnora napravljene su na svakoj strani po četiri duguljaste vezice koje su pričvršćene vezenim gumbićima i zvonolikim resicama. Kroz te vezice provlači se prvezač (brokatna vrpca dosta široka) i veže se na grudima u veliku mašnu. Kožune su izrađivali seoski krznari.

15. Surina - se nosila zimi za hladnog vremena. Razvoj seljačke mode, na koje je utjecala kupovna i industrijska roba, mijenjao je kroj, boju i uzorke surina, kao i materijal sukna (čohe). Potkraj prošlog stoljeća, žene i djevojke iz Šestina nosile su bijele surine obrubljene crvenim suknom sve naokolo do “ogorela” (ovratnika), koji je bio također od crvenog sukna i izvezen. Isto tako na bijelim surinama bili su ukrašeni džepovi i rukavi crvenim i bijelim gumbićima izrezanim od sukna. Od struka do bokova i na rukavima od lakta do šake, šavovi su bili istureni i obrubljeni crvenim suknom. Taj tip surina početkom XX stoljeća izlazi iz mode, najvjerojatnije zbog nepraktičnosti bijelog sukna i brzog prljanja. Bijelo sukno za surine zamjenjuje smeđe. Izmjenom boje sukna mijenja se kroj i ornamenti. Od kroja bijele surine uz tijelo prelazi se na ravni kroj koji je isti i za muške i ženske surine.
Surine novijeg tipa od smeđoga sukna bile su obrubljene crvenim suknom u širini od 4:5 cm. Rukavi, džepovi i ogorel (ovratnik) bili su izvezeni koncem raznih boja. Razlika između muških i ženskim surina bila je samo u tome, što su ženske bogatije izvezene od muških na crvenom obrubu surine širokom cca 4 - 5 cm. Na ogorelu i rukavima vez je bio isti i od muških i kod ženskih surina (lančić, dupli križići cik-cak i mali listići, sve u raznim bojama). Razvojem mode mijenjalo se i kreiranje surina. Umjesto usko izvezenih surina na rubovima, počele su se izrađivati surine prozvane “ilerke” s bogatim ornamentima po cijeloj surini u obliku “lopata” u sredini leđa s gornje i donje strane i sprijeda u prednjem pravom kutu surine. Surina je urešena crveno-bijelim ušivenim gajtanima u više redova između kojih je bila izvezena različitim vezovima i koncima različite boje. Ogorel, rukavi i džepovi izvezeni su kao i na običnoj surini bez gajtana. Zbog većeg bogatstva oblika ovaj tip surina razlikuje se od gračanskih, koje nisu tako bogato ukrašene.

16. Opanjki - (opanci). Postoje dvije vrste opanaka. Opanci od kože crnog čina koje imaju žute kapice, a na prednjem dijelu stopala imaju crnu kožu, a po sredini su fizovane žutom, zelenom i plavom kožom. Opanci su se ovog tima nosili više zimi. Isti takvi opanci izrađivali su se i od žute kože, tj. sa žutim đonovima koji su bili izdržljiviji i podesniji za kišne zimske dane i jaču zimu.


Osim opanaka u ljetnim mjesecima i po lijepom i suhom vremenu nosili su se “žutaki” izrađeni samo od žute kože (kapice, gornji prednji dio i đonovi). Žutaki su daleko bogatije fizovani, pogotovo na prednjoj strani nego obični opanci. Starije žene nosile su i žutake od kože crnog čina.


I opanci, a pogotovo žutaki, nisu bili najpodesniji za jesen i zimu, jer nisu dovoljno zaštitili noge od vlage i zime. Zato su se pored njih počele nositi i cipele.

17. Cipele - gradske forme, koje već dosta istiskuju opanke većinom su žute boje, a manje crne. Kupovale su se na sajmovima ili su izrađivane po narudžbi kod seoskih postolara. Sare imaju dosta visoke i dosižu do polovice potkoljenice. Osim tih cipela nosile su se nekoć cipele iste forme a prozvane su “kesige”. Te su nosile obično mlade djevojke. “Kesige” su cipele od crnog laka. Sare su im bile od gležanja iscifrane rupicama, obrubljene metalnim obrubom, nalik na rupice na prednjoj strani cipele, kroz koje se pertlom vežu.

18. Kepenek - to je veoma duga kabanica bez rukava nalik dugom širokom ogrtaču (pelerini) ponajviše s uspravnim ovratnikom od tamno modrog sukna na koji su se s vanjske strane spustili prvezači na leđa. Kepenke su nosile mladenke i posnušice prigodom vjenčanja, a budući da je kepenak bio skup, ponajviše se posuđivao od trgovaca seljačkom robom u Zagrebu. Kepenek se nosio davno prije i izašao je potpuno iz mode.

<< Arhiva >>