U časopisu Kritika br.18./1971.god. objavljen je „Elaborat o hrvatskom pitanju“ iz pera hrvatskog političara Ante Trumbića. Budući da je taj elaborat širokoj publici bio nepoznat objavila ga je „Kritika“ a sada ga prenašamo na našem blogu. Zbog duljine i zbog preglednost teksta, Elaborat donosimo u nastavcima. O Anti Trumbiću i nastajanju prve Jugoslavije i njenim političarima pisano je na ovom blogu vrlo opširno u srpnju i kolovoz 2007.
Srbijanci na glavnim položajima
8. Hrvati su oštećeni i upropašćeni. Srbijanska je hegemonija zauzela sve pozicije. Cor* je srpski, srpska je diplomacija, srpski je oficirski kor i komanda i u žandarmeriji i u vojsci, u kojoj su naši vojnici »ljudski material«. Žan¬darmerije ima više nego u bivšoj austrijskoj carevini! U ministarstvima je više od 80 od sto Srbijanaca, a u vojnom ministarstvu su 100 od sto. Oni ispunjavaju sve visoke državne ustanove: Državni Savjet, Glavna kontrola, zatim Narodna Banka, Državna Hipotekarna Banka, Priv. Agrarna Banka i t.d. Ako na tim položajima susretnete koga Nesrbijanca, to je zato, da se afirmira »narodno jedinstvo«. Osim toga su Srbijanci na važnim i povjerljivim polo¬žajima na upravi i izvan Srbije i to u svim zemljama, a naročito u Vojvodini, Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, koje se smatraju užom pripadnošću Srbije i njoj direktno anektiranim, a da se i ne govori o Macedoniji, koja se ne smije zvati ni geografski drugačije nego Južna Srbija.
Naše su škole sve to više poplavljene nastavnicima iz Srbije. U Beogradu se univerzitet dotjeruje, da postane srpska »Sorbona«, dočim hrvatsko sve¬učilište u Zagrebu, koje smo mi Hrvati podigli, sa svim fakultetima, svojim narodnim prilozima i sredstvima bivšeg hrvatskog autonomnog budžeta, kad u Beogradu, prijestolnici kraljevine Srbije nije bilo više od tri do četiri skromna fakulteta, ima da se kvalitativno snizi do stepena jednog koleža. Iz naših škola izbačeni su hrvatski udžbenici a uvode se srpski iz Beograda, inferiorni po sadržini, ali štampani ćirilicom. Hrvati činovnici i nastavnici izbacuju se iz službe pod svakovrsnim izgovorima. Samo u zadnje vrijeme izbačeno je iz srednjih škola najedanput u ime štednje više od 400 profesora, od kojih samo malen dio sa pravom na penziju. Svi su ostali reducirani, bez penzije, jer su izbirani oni koji nemaju još deset godina službe. Naši mladići sa fakultetskom diplomom rijetko se primaju u državnu službu; dočim na školama u Srbiji forsira se proizvodnja diploma, da se umnoži »kvalifici¬rane« za državna namještenja. Tendencija je očita, da nas se i intelektualno potisne.
Ekonomska i financijska politika
9. Ekonomska i financijska politika ima dva cilja, jedan je da se što više iskoristi Hrvatsku i ostale zemlje izvan Srbije, a da se podigne blagostanje u Srbiji, naročito u Beogradu. Ovamo se utjeruje, a onamo se investira. Grade se željeznice, ceste, zgrade za javne pa čak i za privatne potrebe i svakovrsne zavode. U ničemu nemamo riječi, osuđeni smo da primamo odluke iz Beo¬grada. Beograd, jedna obična poveća balkanska varoš, izgrađuje se kao vele¬grad sa mostovima na Savi i Dunavu, kakovih je malo u Evropi. Kakav je Beograd izgradila Srbija za sto godina svoje nezavisnosti, a kakav smo evo mi izgradil u samih 14 godina pomoću »narodnog jedinstva«! Sve ratne i ostale dugove Srbije plaćamo i mi, ali »reparacije«, od kojih je primljeno ogromno, smatrane su »srpskima«, pa se ne zna u što su utrošene, niti koliko je za taj naslov uopće primljeno. U tome položaju smo ne samo mi »oslobo¬đeni«, nego čak i Crna Gora, koja je krvavo ratovala zajedno sa Srbijom još od 1912!.
Post je objavljen 22.02.2008. u 07:00 sati.