ZoooM

petak, 14.05.2010.

Fetija

Fetija je, vjerovatno, najstarije naselje formirano u Zvorniku. Dobilo je ime po cuvenoj Fethija dzamiji, a ova, opet, od turske rijeci feth (osvajanje ili osvojenje), što bi znacilo osvojeno mjesto ili mjesto gdje je izvojevana pobjeda.

Na Fetiji se nalaze ostaci i najstarijeg gradjevinskog objekta u Zvorniku (u dvorištu Vase Jovicica). To su zidine cuvene Crkve Svete Marije i franjevackog samostana podignutog u predturskom periodu, što znaci da je vecinsko stanovništvo tada u Zvorniku bilo katolicko. Ovom crkvom su se sluzili i Dubrovcani kojih je, 1428. godine u Zvorniku bilo 238.

Crkva i samostan prestali su da djeluju negdje oko 1538. Godine, kada su je franjevci napustili i odselili u Gornju Tuzlu, jer je u Zvorniku preovladalo muslimansko stanovništvo. Crkva se zatim pretvara u dzamiju, koja se u turskim izvorima iz 1600. godine naziva "dzamija od crkve".

Na Fetiji, gdje se sada nalazi zgrada bivše bolnice i širem prostoru oko nje, bile su radionice (ducani) u kojima su se izradjivale terezije (vage), kantarovi i mlinovi za kafu, a nalazile su se u prizemlju kuca ovih zanatlija. Po tome je ovaj dio Fetije dobio ime Terezije.

Dio Fetije gdje se nalazila vojna bolnica za vrijeme austrougarske (kasnije finansijska kasarna, pa dzacki dom) sa širom okolinom sanovnici Zvornika zvali su Špitalj1.

^{1 Ovaj tekst je preuzet iz knjige "Zvornik" od našega cijenjenog sugradjanina Mehmeda Hudovica, za što imamo autorovu suglasnost.}

Bair

Bair je dobio naziv od turske rijeci bair, bajir, što znaci brijeg odnosno zemljište na padinama brda. Nekada su skoro sve kuce u ovoj mahali bile pokrivene šindrom. Bair spada u najstarije zvornicke mahale a izgradio i izmjenio se u poslednjih 20 godina veoma mnogo. Na Bairu je podignuta dzamija u XVI vijeku, što znaci da je i mahala formirana u to vrijeme. Dzamija je zbog dotrajalosti srušena 1935 godine a njen poslednji imam je bio Salih ef. Sarajlic. Pred dzamijom je bila velika lipa gdje su stariji ljudi sjedili prije i poslije namaza1.

^{1 Ovaj text je preuzet iz knjige "Zvornik" od našega cijenjenog sugradjanina Mehmeda Hudovica, za što imamo autorovu suglasnost.}

Malo historije, tek da se ne zaboravi....

Zvornik se prvi put spominje u historiji 1410 godine i to pod imenom Zvonik, a 1519 godine pod sadasnjim nazivom Zvornik.
Zvornicki stari grad (tvrdjava) nastao je znatno ranije, vjerovatno u drugoj polovini XIII ili na pocetku XIV stoljeca. Pocetkom XV stoljeca ispod zvornicke tvrdjave (van zidina Starog grada) formiralo se i podgradje Podvoznik (danasnji Zvornik) koji je najveci uspon u srednjem vijeku (u predturskom periodu) imao u prvoj polovini XV stoljeca.
U Zvorniku i Visokom su se u prvoj polovini XV stoljeca razvile najjace dubrovacke naseobine (kolonije) na podrucju srednjovjekovne Bosne. Usporedo sa privrednim razvojem, Zvornik dobija sve odlike naprednog gradskog naselja koje se ogleda u uredjenju gradske uprave, spoljnem izgledu grada i u svim drugim oblicima svakodnevnog zivota. Zato nije slucajno sto su docnije Turci od njega napravili svoj administrativni centar, odnosno sandzak.
Osvajanjem Despotovine (1459.) isti turski komandanti nastavili su operacije i s lijeve strane Drine, u Bosni. Tako su zvornicko i srebrenicko podrucje, kao i Usora, potpali pod tursku vlast, najvjerovatnije, pocetkom 1460 godine i bice u sastavu Turske carevine vise od cetiri stoljeca (1460-1878). U osvojenim krajevima Turci su formirali vece administrativno-politicke jedinice koje su se zvale sandzaci.
Na teritoriji nekadasnje bosanske drzave nakon njenog osvajanja formirali su tri sandzaka: bosanski (1463), hercegovacki (1470) i zvornicki (1480). Od osnivanja zvornickog sandzaka pa sve do 1851 godine Zvornik ce biti sjediste ovoga sandzaka od kada prelazi u Tuzlu, ali ce se i dalje zvati zvornicki sandzak.
Zvornickom sandzaku pripadala je cijela sjeveroistocna Bosna (prostor izmedju Drine, Save i Bosne), a jednom svojom polovinom protezao se i na zapadnu Srbiju (Macva, donje i srednje Podrinje). Zvornicki sandzak je bio administrativno podijeljen na kadiluke kao sire i nahije kao uze administrativne jedinice. U 16. stoljecu imao je 8 kadiluka (srebrenicki, brvnicki, zvornicki, sabacki, krupanjski, tuzlanski i bijeljinski) i 31 nahiju od kojih se 21 nalazila na bosanskoj, a 10 na srbijanskoj strani.
Radi cuvanja granica od neprijatelja i puteva od hajduka i razbojnika, Turci su osnivali kapetanije. U cijelom bosanskom alajetu (pasaluku) bilo ih je 1829 godine 39, od kojih tri u zvornickom sandzaku: Zvornik, Tuzla i Gradacac.
Godine 1878 tursku vlast je zamjenila austrougarska. U to vrijeme je Zvornik kotarsko (sresko) srediste sa razvijenim zanatstvom i trgovinom. U Zvorniku je Austrija imala jak garnizon koji je 1910 godine imao 651 vojnika i oficira. Za vrijeme austrougarske u Zvorniku su osnovana kulturno-prosvjetna drustva "Prosvjeta", "Gajret" i "Napredak".

Za vrijeme Kraljevine Jugoslavije (1918-1941) Zvornik je srediste sreza, koji se prostirao u granicama gotovo neizmijenjenim iz vremena austrougarske okupacije. Od 1929 godine je pripadao Drinskoj banovini sa sredistem u Sarajevu, a stalno se nalazio u sastavu okruga tuzlanskog i imao je deset opstina.
U toku II svjetskog rata (1941-1945) Zvornik je bio u sastavu tzv. Nezavisne Drzave Hrvatske. Odmah po formiranju kvislinske vlasti on postaje kotarsko (sresko) mjesto i sjediste ustaskog logora, administrativno ukljucen u Veliku zupu Usora i Soli, cije je sjediste bilo u Tuzli.

 

 

Po zavrsetku II svjetskog rata Zvornik je bio u sastavu prvo Federativne Narodne Republike Jugaslavije, a zatim Socijalisticke Federativne Republike Jugoslavije. Proglasavanjem drzavnosti Republike Bosne i Hercegovine i otpocinjanjem agresije Socijalisticke Republike Jugoslavije na Bosnu i Hercegovinu, otpocinje teror i genocid nad Bosnjackim i drugim ne srpskim stanovnistvom Zvornika i cijeloga Podrinja. Direktna posljedica toga je iseljavanje i etnicko ciscenje te samoproglasenje tzv. Republike Srpske, vjestacke i nelegitimne paradrzavne tvorevine koja je u Daytonskom sporazumu na neki nacin legalizovana kao takva, sto je opet ublazeno formulacijom da se radi o dijelu suverene i samostalne Republike Bosne i Hercegovine.
Tako da Zvornik danas, tom novom i neshvatljivom administrativno-politickom podjelom, pripada Republici Srpskoj i usprkos tome se nalazi u Republici Bosni i Hercegovini, jedinoj republici na svijetu koja u svome sastavu kao administrativno-pravnu cjelinu ima jos jednu republiku.

O ovom najnovijem u nizu genocida nad Bosnjacima Podrinja citajte na drugim stranama ove nase sehare uspomena i dragosti, jer bi ovaj historijski pregled o Zvorniku, u suprotnom postao preopsiran¹.

¹ Ovaj tekst je preuzet iz knjige "Zvornik" od našega cijenjenog sugradjanina Mehmeda Hudovica, za što imamo autorovu suglasnost

Zvornicke mahale

Zvornik je nekad imao 12 mahala (Hrid, Zamlaz, Bair, Fetija, Kuljanski put, Caršija, Namazdjah, Beksuja, Skela, Rijeka, Grobnice, Srpska varoš i Vidakova njiva), ciji ce se nazivi zadrzati 10 do 15 godina u obiljezavanju ulica u gradu i poslije svršetka II svjetskog rata, jer se za ovo vrijeme njihov broj nije ni povecavao ni smanjivao.

Hrid je naselje od gradske kapije do zgrade Skupštine opštine, Zamlaz od Opštine do Osnovne škole "Mitar Trifunovic Uco" (zandarmerijske stanice i zamlaške cesme), Caršija (centar) od škole (Zandarmerijske stanice) do Zlatice i mosta na Cauševcu, Beksuja od Zlatice do kuce Hambiralovica (Bijeljinska malta), gdje je nastajala Vidakova njiva na brezuljcima iznad ceste prema Karakaju.

Grobnice je naselje nastalo na obroncima Vratolomca omedjeno s jedne strane Beksujom, a s drugih strana Cauševcom, Zlaticom i Lišišnjakom, putem prema Šcemliji. (Ovaj dio je dodat i nije iz knjige prenesen!)

Srpska varoš je podrucje s obje srane Zlatice uzvodno od Cauševca do Tuzlanske malte, Kuljanski put naselje uz put za Kula grad. Dio Kuljanskog puta iznad spomen obiljezja u centru grada zvao se Kanare.

Fetija je visoravan izmedju Kuljanskog puta, Srpske varoši i caršije sa istoka, a Bair naselje koje se formiralo na brdu iznad Caršije, izmedju Kuljanskog puta i borica.

Namazdjah (najmanja zvornicka ulica) se nalazio izmedju mejdana na istoku i Caršije na zapadu, a przao se od vojnog logora (sada hotel "Drina") do mosta na Drini. Mahala Skela pruzala se na prostoru od mosta na Drini do ušca Zlatice, dok se mahala Rijeka formirala oko rjecice Zlatice nizvodno od Cauševca do njenog ušca u Drinu."¹

 

^{1 Tekst "Zvornicke mahale" je preuzet iz knjige "Zvornik" od našega cijenjenog sugradjanina Mehmeda Hudovica, za što imamo autorovu suglasnost.}

O Zvorniku,by Mehmed Hudović

Pisati o Zvorniku nije više ni stvar patriotizma ni ljubavi. Pisati o Zvorniku znaci Zvornik ozivljati; nedozvoljavati da Zvornik umre u nama, kao što su za nas umirali i umrli Krupanj, Uzice, Valjevo i nebrojeni drugi gradovi iz kojih su protjeravani i progonjeni Bošnjaci se naseljavali na podrucju Zvornika i njegove okoline.

Nama nije niko opisao ni objasnio kako su naše nene i djede glavom bez obzira bjezali pred cetnickim kama i dekretima Kravljske Jugoslavije. Nije bilo slike da ovjekovjeci tugu, da uokviri bol i sjecanje na naše postojanje tamo, pa zaboravismo sve, a vrijeme izbrisa tragove našeg postojanja, ljudi izobliciše naše mahale. Nas su na eskurzijama vodali po Krupnju i Stolicama tumaceci nam historiju i herojstva partizana. Uzice nam prikazivali kao grad heroj vodajuci nas po Kadinjaci, a ni jednom rijecju ne spominjuci našu prošlost. Nikada nam niko, ukljucujuci i naše roditelje nije znao ili htio, ne vjerujem da nije smio, objasniti i reci da je Uzice imalo više minareta nego što danas cijelo Sarajevo ima. Niko nam ne rece da su naši preci sa zavezljajima u rukama, bosih nogu i cistih ahmedija, gazili plahu i studenu Drinu trazeci nafaku i spas. Niko nam ne rece kakva sudbina nas ne bi trebala nikada snaci, a snadje nas.

Pa hocemo li i mi, da šutimo? Smijemo li više šutiti? Nije li naša šutnja, naša nijema ljubav prema našem gradu samo još jedna rana, još samo jedan korak u zaborav; u isti onaj zaborav u koji smo i naše stare kasabe gurnuli.

Ma koliko bili mahniti, mi ne smijemo više da šutimo! Mi moramo Zvornik opisati, sacuvati ga u našim glavama, jer kada ga tamo nestane, tek tada ce biti u kaburu hladnom iz kojeg mu nikada više povratka nece biti.

To što naš pogled više ne doseze do Hrida, Fetije, Beksuje; što su naše dzamije srušene, naša turbeta i mezarja oskrvnavljena treba samo da jaca našu svijest da je zaborav jedini i najveci neprijatelj naš kojega po vazda nosimo sa sobom.

Grobnice

Grobnice su jedno od novijih zvornickih naselja, koje sticajem okolnosti nije našlo svoje mjesto u knjizi "Zvorniku" Mehmeda Hudovica, a svakako mu to mjesto pripada.

Kao što sama rijec kaze radi se o naselju koje je podignuto ili nastalo na nekadašnjem haremu (mezarju) koje se prostiralo po obroncima Vratolomca omedjeno s drinske strane Beksujom, a sa drugih Cauševcom, Zlaticom i Lišišnjakom (put prema Šcemliji).

Po pricanju Avdibega Fidahica radi se o haremu u koji se zvornicani nisu kopali, jer su mezarja na Kuli kod Kaimbabinog turbeta i Kazan-bašca na Vidakovoj njivi bili mezarja u koje je se kopalo, a koji je od oba površinom bio veci. Harem se prosezao od pocetka današnjeg puta iz Beksuje u Grobnice, gdje se nekad nalazio Hadzi-Ahmetov mekteb, danas kuca mulahanume Halide, pa sve do gornjih dijelova današnjeg naselja iznad trafostanice.

Iznad mezarja, više uz Vratolomac bile su bašce i vocnjaci za koje sam uspio da saznam da je dobar dio te zemlje bio vlasništvo Abdurahman-age Jahica, kao i da Husein-beg Borogovac imao ljetnu kucu i bašcu na prostoru ispod današnje crpne stanice.

Teško je pronaci dokument iz koga se vidi kada je otpocela gradnja i iseljavanje harema, ali je izvjesno da je jedan od prvih koraka u tom procesu bila izgradnja Medicinskog centra u Zvorniku (1952.), koji je dijelom upravo na haremu izgradjen. Prije tog vremena bi prolaznik koji bi se iz Begsuje u Srpsku varoš zaputio u polukrugu prošetao Cauševcom i hodio trotoarom pored harema, zidom opasanog.

Meni nije poznato šta je ucinjeno sa mezara, ali je zanimljiva cinjenica da ovo u Zvorniku nije bio izuzetak gradnje naselja na haremu, jer se isto dešavalo i u Zamlazu gdje su Novi Izvor, zeljeznicka zgrada, zatvor, sud kao i kuca Keme Kadrica upravo na haremu sagradjene.

Ulica koja se iz Beksuje pa do najviših dijelova Grobnica prosezala bi svake zime bila pretvarana u jednu od najljepših zvornickih plaza, osvajajuci srca mladih zvornicana.

Vidakova njiva

Vidakova njiva je naselje koje se medju posljednjim formiralo u gradu i to na brezuljku iznad ceste prema Karakaju (sada prostor i naselje iznad raskršca u Beksuji i bivše kuce Hambiralovica). Vecina njegovih stanovnika bavila se splavarenjem. Na obali Drine ispod Vidakove njive bio je liman gdje su se vezivale (rajzovale) splavi, kao i drinske ladje. Vlasnik ladja i preduzimac za isporuku drvene gradje u ovom dijelu Zvornika bio je Hambiralovic Avdaga. Naselje je, prica se, dobilo ime po njivi nekog Vidaka koja se nalazila na prostoru na kome je kasnije nastala ova zvornicka mahala. Izmedu dva svjetska rata na Bukoviku, iznad Vidakove njive, priredjivane su zabave i teferici uz kulturno-zabavni program clanova "Sloge", a u poslijeratnom periodu na Djurdjev dan narodno veselje1.

^{1 Ovaj tekst je preuzet iz knjige "Zvornik" od našega cijenjenog sugradjanina Mehmeda Hudovica, za što imamo autorovu suglasnost.}

Kanare

Kanare su dio Zvornika iznad Spomen-obiljezja u centru grada, odnosno udolina izmedju Baira, Kuljanskog puta i Fetije, gdje su pocinjali dijelovi ovih ulica i preko koje se silazilo u centar grada kod Robne kuce. Zato se govorilo da neko silazi u grad niz Kanare ili izlazi iz grada uz Kanare. Najvjerovatnije je da su dobila ime od turske rijeci kanara što znaci klaonica. U ranijim periodima pa i u prvim poslijeratnim godinama Kanare su bile poznate po tome što su se na njima prodavale uprte i tovari drva koje su seljaci iz obliznjih sela (najviše Kuljani) donosili na ledjima (uprte) ili dogonili na konjima samaricama (tovari)1.

^{1 Ovaj tekst je preuzet iz knjige "Zvornik" od našega cijenjenog sugradjanina Mehmeda Hudovica, za što imamo autorovu suglasnost.}

Srpska varoš

U gotovo svom vecim gradovima u turskom periodu u Bosni i Hercegovini, sa pretezno muslimanskim stanovništvom, postojali su dijelovi grada koji su se formirali oko pravoslavnih crkava i u kojima je vecinsko stanovništvo bilo srpsko, po cemu su i ovi dijelovi grada (varoši) oznacavani kao srpske varoši. Zvornicka Srpska varoš nastala je na prostoru s jedne i druge strane rijeke Zlatice uzvodno od Cauševca do tuzlanske malte, zatim oko potoka Lišicnjak i crkve podignute još u turskom periodu.

Dolaskom Turaka u Zvorniku se povecava broj pravoslavnog stanovništva, koje je sluzilo kao cuvari grada (martolozi). Oni su došli sa strane. Zvornicka episkopija osnovana je poslije osnivanja zvornickog sandzaka i bice joj sjedište u Zvorniku do 1851. godine kada prelazi u Tuzlu. Ona se i danas zove zvornicko-tuzlanska. Sadašnja pravoslavna crkva u Zvorniku sagradjena je 1823. godine na mjestu gdje se nalazila stara manja crkva, koja je poruena da bi se podigla nova1.

^{1 Ovaj tekst je preuzet iz knjige "Zvornik" od našega cijenjenog sugradjanina Mehmeda Hudovica, za što imamo autorovu suglasnost.}

Rijeka

Stanovnici Zvornika rjecicu Zlaticu zvali su Rijeka, po cemu je dio grada na lijevoj obali od Cauševca do njenog ušca u Drinu dobio ime Rijeka, a dzamija na desnoj obali Rijecanska dzamija. Do 1929. godine Zlatica je u luku zaobilazila sadašnju pijacu, odnosno od kuca Muhameda Zejnilagica i Dzemila Nakicevica tekla je ka jugu iznad sadašnje pijace do bioskopa i kafane "Lovac", odakle je naglo skretala ulijevo i tekla ukoso u pravcu sjeveroistoka do ušca u Drinu. Pošto se cesto izljevala iz korita i pravila štete okolnim objektima, posebno lokalitetu sadašnje pijace na kojem se tada nalazila kacara za rakiju Andrije Skibara i gdje se prodavala drvena gradja, rpokopano je sadašnje korito Zlatice kod pijace preko koga su vremenom podignuti mostovi. Iste godine regulisano je gotovo cijelo korito Zlatice podizanjem kamenih zidova na njenim obalama, radi osiguranja od bujica.

U dijelu mahale Rijeka, od posljednjeg mosta na Zlatici što se nalazio u blizini njenog ušca u Drinu do stocne pijace (sada dio ulice brace Skopljakovica što vodi ka stambenim blokovima u Beksuji), bile su nekada jedna do druge kovacke i kolarske radionice, pa je ovdje po cijeli dan vladala zaglušujuca jeka od udaraca cekica. Ovaj dio grada, pricaju stari, zvao se Kovaci.

Gradjani Zvornika dugo ce pamtiti poplavu Zlatice i štete koje je pricinila 25. juna 1987. godine ovom gradu, a poplava iz 1830. godine inspirisala je nepoznatog pjesnika da napiše ove stihove:

Rasrdi se Zlatica vodica,
Pa potopi po Zvornika grada,
Al' ne moze Fidahica dvora.
Govori joj Zlata Fidahica:
što se srdiš Zlatice vodice
Ako dodje babo Alipaša
I sa njime Huseinkapetane
Popice te u dva-tri fildzana.

U ranijim periodima na uzem podrucju grada, od Tuzlanske malte do Drine, na Zlatici je uvijek bilo više vodenica. Za vrijeme austrougarske bilo ih je pet, a danas umjesto Zlatice i njenih vodenica i mostova imamo samo gomile i gomile hladnog betona. Nazalost, to je dokaz da pojedini urbanisti i odgovorni ljudi u gradu nisu imali dovoljno sluha da poeticnost ove rjecice sacuvaju za buduca pokoljenja1.

^{1 Ovaj tekst je preuzet iz knjige "Zvornik" od našega cijenjenog sugradjanina Mehmeda Hudovica, za što imamo autorovu suglasnost.}

Skela

Mahala Skela formirana je još u 16. vijeku na prostoru što se danas pruza od zeljeznog mosta na Drini do ušca Zlatice (sada dio ulice Brace Skopljakovica). Dobila je ime od rijeci skela (plovni objekat), koja je oznacavala mjesto na rijeci gdje se obavljao prevoz putnika, zaprege, stoke i robe. Najpoznatija skela na Drini bila je u Zvorniku po cemu je, eto, i ovaj dio drinske obale gdje se nalazila skela sa zgradama i objektima u njenoj okolini dobio ime Skela. Imala je dzamiju i dva hana, a pred kraj turske vladavine i za vrijeme austrougarske u njoj se nalazila i carinarnica.

Za vrijeme turske uprave ispred Skela dzamije telali su citali gradjanima sultanove naredbe (fermane) što su dolazile iz Istambula. Na ovom mjestu su se preko telala vršile sve licitacije pokretne i nepokretne imovine, pozivali ratnici pod barjak i drugo1.

^{1 Ovaj tekst je preuzet iz knjige "Zvornik" od našega cijenjenog sugradjanina Mehmeda Hudovica, za što imamo autorovu suglasnost.}

Beksuja

Podrucje grada preko rijeke Zlatice i ispod brda Vratolomac zove se Beksuja. Posljednje je nastanjeno, odnosno formirano je tek u 17. i 18. vijeku. Do tada su ovdje bile samo bašte i vocnjaci. Prema legendi dobilo je ime po begu Suji, koji je ovdje imao kucu i posjed (beg Suja - Begsuja). Vjerovatnije je da je mahala dobila ime od tuskih rijeci beg i su - begova voda, koja se nalazila na mjestu sadašnje kuce Nezira Mehinagica.

Na podrucju Beksuje (sada prostor izmedju stamenog objekta B-1 i bivše lokacije RO "Univerzal") nalazila se zvornicka stocna pijaca sve do njenog izmještanja iz grada 1973. godine. Na beksujanskom mejdanu bilo je i prvo fudbalsko igralište u Zvorniku, koje se nalazilo na prostoru sadašnjih stambenih blokova. Na njemu su igrane sve utakmice do pocetka II svjetskog rata, kada je premješteno na mejdan iznad mosta na (priblizno) sadašnju lokaciju fudbalskog igrališta. I u Beksuji, kao i u Hridu i Zamlazu, izmedju mejdana i kuca bile su bašte i vocnjaci.

Sve do pocetka II svjetskog rata na prostoru izmedju fudbalskog igrališta u Beksuji i stocne pijace (sadaje tu stambeni objekat B-1) sabirala se (sakupljala) goveda iz cijeloga grada odakle su ih svakog jutra (osim zimi) profesionalni cobani (kravari) izgonili na ispašu na Zlatne vode, Vran potok, Kuljankucu i Šcemliju (u proljece i ljeto), a kada se pobere kukuruz u Tilcadu (zvornicko polje u Karakaju). Stariji Zvornicani se sa simpatijama sjecaju zvornickih kravara Muse Topalovica i Salke Gobeljica, njihovih vitlanja bicem po zraku i uzvika: "Hajde!", "Hajde!", cime se pokretao karavan krava kroz mahale zvornicke, gdje su ih docekivala i pratila djeca skidajuci sa njih dlaku od koje su pravila loptice za igranje.

Na Drini u Beksuji, pored igrališta, bile su dvije vodenice (drinke). Vlasnik jedne od njih bio je Avdaga Hambiralovic1.

^{1 Ovaj tekst je preuzet iz knjige "Zvornik" od našega cijenjenog sugradjanina Mehmeda Hudovica, za što imamo autorovu suglasnost.}

Namazdjah

Namazdjah je dio grada koji se prostirao od hotela "Drina" do mosta na Drini, kroz koji je vodio put od hotela i DTV "Partizana" na sjever do izlaska na ulicu Filipa Kljajica Fice (kod mosta). Dobio je ime od turskih rijeci namaz (molitva) i dah (nekad, ponekad) što u prijevodu znaci mjesto gdje se ponekad obavljala molitva. Otuda je i dzamija koja je u ovom naselju podignuta dobila ime Namzadah dzamija. Kasnije je dzamija porusena, a na njenom mjestu i mjestu kuca koje su uglavnom pripadale trgovackim porodicama izgradjena je Robna kuca "Zvornicanka" i stambeni blok "Namazdjah"1.

^{1 Ovaj tekst je preuzet iz knjige "Zvornik" od našega cijenjenog sugradjanina Mehmeda Hudovica, za što imamo autorovu suglasnost.}

Caršija

Stanovništvo Zvornika i okoline centar grada zvalo je "caršija". Kroz nju je vodila glavna ulica sa zgradama i s jedne i s druge strane ceste, koje su se nastavljale (nadovezivale) jedna na drugu, što je bila karakteristika svih caršija, odnosno gradskih naselja.

Kako je Zvornik vijekovima bio zanatsko-trgovinski centar, u caršiji su bili skoncentrisani ducani (radnje) zanatlija i trgovaca. Roba za prodaju bila je izlozena i u ducanima i ispred ducana. Vecina ducana imala je magacine (magaze) koje su se nalazile iznad ducana na spratu. U poslijeratnom periodu najveci dio ovih magaza je pretvoren u stambene površine.

U prošlim vremenima zvornicka caršija je cesto stradala od pozara. Ibni Hasan u svom radu "Islamski spomenici u Zvorniku" ("Islamska misao", godina VI, br. 62/84, str. 43) navodi da su u aprilu 1887. godine u Zvorniku bila dva velika pozara. Prvi je izbio u prijepodnevnim satima 3. aprila u ducanu Djordja Radovanovica i odmah uzeo velike razmjere, tako da se uskoro prenio i na drugu stranu ulice. U gašenju pozara ucestvovao je zvornicki vojni garnizon, zandarmerija, posada rijecnog broda "Vag Duna" koja se tu zatekla, kao i opštinski sluzbenici. Pozar je ugašen 4. aprila , a u njemu je izgorjelo 25 kuca i 43 ducana.

Drugi pozar izbio je, takoreci, odmah po gašenju prvog, 5. aprila. Prvo se pojavio u hanu Osmana Fidahica i Saliha Suljagica, a zatim se proširio na okolne objekte. Ovaj pozar je bio nešto manji - u njemu je izgorjelo 12 ducana i dvije kuce. Ukupna šteta procijenjena je na 36.535 forinti1.

^{1 Ovaj tekst je preuzet iz knjige "Zvornik" od našega cijenjenog sugradjanina Mehmeda Hudovica, za što imamo autorovu suglasnost.}

Zamlaz

Zamlaz je naselje izmedju zgrade Skupštine opštine i Osnovne škole "Mitar Trifunovic Uco", sada dio ulice Filipa Kljajica Fice. Kazu da je dobio ime od rijeci za i mlaz. Naime, na sadašnjem mjestu vode Zamlaz izvirala je u velikom mlazu voda, pa su ljudi, ako bi trebalo da idu juzno od izvora, govorili da idu za mlaz (iza mlaza) po cemu i naziv Zamlaz. Vjerovatnije je da je mahala nazvana po dzamiji "Zamlaz", a ova po istoimenom izvor nedaleko od nje…

Izmedju kuca u Zamlazu i Drine bile su bašte i vrtovi i zamlaški mejdan. Na dijelu mejdana (izmedju sadašnjeg stambenog objekta Z-14 i crpne stanice) bilo je u poslijeratnom periodu fudbalsko igralište djece i omladine iz Zamlaza i Hrida, na kome su se ona svakog dana u popodnevnim casovima sastajala i igrala razne igre. Naravno, najomiljenija igra bio je fudbal. Igralo se loptom "krpenjacom" koju su djeca sama pravila od krpa i zenskih carapa, kao i loptom od kravlje dlake.

Svi koji bi zeljeli da igraju dijelili bi se u dvije ekipe, a one bi se, obicno, formirale putem "badašenja", i to na taj nacin što bi svi igraci stali u red u parovima. Igraci u paru su morali biti istih kvaliteta. Oni bi davali sebi potom imena ali da drugi ne cuju, obicno imena suprotnih znacenja, na primjer: jedan bi bio nebo, drugi zemlja, ili jabuka – kruška, orah –šljiva, voda – vatra, i sl. Parovi bi potom prilazili dvojici buducih kapitena ekipa (bili bi to najbolji igraci) i govorili: "kruška – jabuka", "vatra – voda", odnosno izgovarali su nazive pojmova kojima su privremeno obiljezili svoja imena. Kapiteni bi birali jedan od ponudjenih pojmova; jedan je govorio, na primjer, "meni vatra", a drugi "meni voda", i se tako dok se ne izvrši podjela svih parova. Svi igraci poslije badašenja stajali bi iza svog kapitena kako bi se formirale dvije grupe (ekipe), nakon cega bi kapiteni odredjivali šta e ko igrati u ekipi.

Gotovo sve mahale u Zvorniku imale su svoja djecja igrališta i timove izmedju kojih su odigravane utakmice, a najjace ekipe imale su Beksuja, Varoš i Zamlaz.

U zimskom periodu djeca iz Zamlaza i Hrida najviše su se okupljala oko velikih zaledjenih bara na mejdanu ( a bilo ih je cetiri) gdje s se klizala i šticala na sankama, kao i na plazi zvanoj "Majdan" što se nalazila ispod borica u skaku izmedju zamlaškog groblja i sadanjih kuca Muje Rašidovica i Dede Šehica1.

^{1 Ovaj tekst je preuzet iz knjige "Zvornik" od našega cijenjenog sugradjanina Mehmeda Hudovica, za što imamo autorovu suglasnost.}

Hrid

Hrid je jedan od najstarijih dijelova grada i jedno od prvih naselja nastalo van zidina gradske (zvornicke) tvrdjave. Formirano je u XVI vijeku. Smješteno je na uskom pojasu izmedju Drine sa istoka i stjenovitog terena (hridina) na zapadu, po cemu je, kaze legenda i dobilo ime. To je prostor izmedju donjeg grada i zgrade Skupštine opštine….

Na obali Drine izmedju zidina starog grada i prvih kuca u Hridu bilo je, pricali su stari ljudi, poznato u turskom periodu pristanište drinskih ladja. Na ovom dijelu obale u Hridu to doba cvjetala je trgovina. Na cijelom prostoru Hrida, do prije dvadesetak godina, izmedju Drine i ceste nalazile su se bašce hridjanske (bilo ih je 13).

Na Drini izna "hukova", u Hridu, na mjestu gdje sada pocinje priobalni put, naspram zgrade OŠ u Malom Zvorniku, bila je Hridjanska vodenice, ciji s vlasnici bili u novije vrijeme najcešce Divicani: Tuhcic Hasan, Kapidzic Halid i Mustafa Hadziavdic. Vodenica je prestala sa radom oko 1950. godine. Pedesetak metara nize od vodenice u redratnom periodu bilo je nogometno igralište djece iz Hrida.

U Hridu je podignuta i jedna od prvih dzamija van zidina Zvornicke tvrdjave. Bila je od drveta i više puta je obnavljana i popravljana. Zbog dotrajalosti srušena je 1948 godine. Zvala se Hadzi-Durgutova dzamija, po kojoj ce se i naselje zvati Hadzi-Durgutova mahala od XVI do druge polovine XVIII vijeka, od kada se zove mahala Hrid. Ispred dzamije bila je velika lipa koja je posjecena desetak godina po rušenju dzamije.

Poslednji mutavelija ove dzamije bio je Avdaga Idrizovic, a poslednji imami Mula-Hasan-dedo hamdo ef. Šehagic (1870-1940) i njegov brat Mula-Hasan-dedo Rašid ef. Šehagic (1874-1945).¹

^{1 Ovaj tekst je preuzet iz knjige "Zvornik" od našega cijenjenog sugradjanina Mehmeda Hudovica, za što imamo autorovu suglasnost.}

<	svibanj, 2010					>
P	U	S	Č	P	S	N
					1	2
3	4	5	6	7	8	9
10	11	12	13	14	15	16
17	18	19	20	21	22	23
24	25	26	27	28	29	30
31

Dnevnik.hr
Gol.hr
Zadovoljna.hr
Novaplus.hr
NovaTV.hr
DomaTV.hr
Mojamini.tv