Dr.Fadil Ademovic-OPTUZBE PROTIV EVROPE
DVA IZVORA IDEOLOSKE OSNOVE CRKVENOG DJELOVANJA-KRITIKA HUMANIZMA,EVROPSKE CIVILIZACIJE I MATERIJALISTICKOG DUHA CINI CENTRALNO MJESTO U RAZMISLJANJIMA DUHOVNIKA NIKOLAJA VELIMIROVICA I JUSTINA POPOVICA
Dugo vremena Kosovo je jedna od glavnih preokupacija i Udruzenja knjizevnika Srbije.To udruzenje je 1985.
primilo u clanstvo crkvene velikodostojnike Atanasija(Jevtica),Irineja(Bulovica)i Amfilohija(Radovica),"duhovnu decu"i ucenike i sljedbenike oca Justina Popovica.U martu pisci su organizovali trodnevni razgovor o knjigama posvecenim Kosovu i o tamosnjoj situaciji.S toga skupa data je podrska kosovskim Srbima i njihovoj peticiji sa potpisima 212 intelektualaca i drugih uglednika iz kulturnog i javnog zivota pokrajine.I u peticiji i u pisanoj knjizevnickoj podrsci istaknuti su zahtjevi za dublje politicke i drustvene promjene u odnosima izmedju autonomnih pokrajina i SR Srbije.
OBRACUN S PROTIVNICIMA
Na mnogo strana,u isto vrijeme,ukazivano je kako"SPC nikada kroz istoriju nije izneverila Srbe".Ona je uporiste tradicionalne nacionalne sigurnosti.Pri iznosenju nerijesenih problema Kosova unutar Srbije i Jugoslavije isticano je da je ta institucija srediste nacionalnog zivota.U dokazima takve njene uloge posezalo se za vjekovnim iskustvom koje potvrdjuje takvo mjesto i ulogu crkve u zivotu srpskog naroda.
Radmila Radic u svojoj studiji"Crkva i srpsko pitanje"navodi ideolosku osnovu takvog djelovanja.Tu osnovu cini sinteza ucenja Nikolaja Velimirovica i Justina Popovica.
Od polovine osamdesetih godina naovamo nije se moglo naci crkveno glasilo,list ili casopis koji u svakom broju nije donosio tekstove bilo u njihovoj autenticnoj,autorskoj izvedbi,bilo priloga od drugih autora o njima.
"Glas crkve"se angazovao u vise pravaca:prvo u obracunu sa protivnicima vladike Velimirovica,drugo,pokrenuo je akciju za povratak njegovih mostiju iz Amerike i,trece,slavio ga kao sveca i uzora pravog srpskog vladike.
Kritika humanizma,evropske civilizacije i materijalistickog duha cini centralno mjesto u razmisljanjima dvojice duhovnika Velimirovica i Popovica.Velimirovic je zastupao tezu o tri fatalna duha:Darvinu,Niceu i Marksu.Oni su,po njegovom pisanju,doprinijeli"razlaganju evropske civilizacije u vidu covekoboga".Srpskom narodu je,kako navodi episkop Nikolaj,Evropa i trovacnica i veliko zlo kojeg se treba cuvati.
PORIJEKLO NACIONALIZMA
Sta zamagljuje politicke i drustvene prilike u Srbiji?Nakon njenog poraza u minulim ratovima izostao je bilans onoga sto se desilo-kaze se u analizi Helsinskog odbora za ljudska prava u Srbiji.Ta analiza je pod naslovom KARAKTER"NOVOG SRPSKOG NACIONALIZMA bila dugo u opticaju i podstakla mnoge konstruktivne rasprave.
Srbijanske prilike zamagljuje i cinjenica sto se u toj zemlji jos nije odustalo od velikodrzavnog projekta.
Na neophodnost dubokog arhiviranja i pokopavanja toga projekta visekratno je upozoravala i medjunarodna zajednica.Krizu identiteta i opstu konfuziju donosi i nesposobnost nove politicke elite da se suoci sa pocinjenim zlocinom i da time otvori novi izvor neophodne drustvene energije.Tu nesposobnost prati i njena neiskrenost naspram neposredno minule proslosti.
Ponovnim ozivljavanjem kosovskog pitanja na nerealnim osnovama ta elita opetovano gura Srbiju ka retrogradnom procesu u kojem moze biti izolovana od svijeta.Ustolicivsi srpstvo i pravoslavlje kao novi sistem vrijednosti,ona negira zlocin i postojanje srpskog velikonacionalnog projekta,prebacujuci cjelokupnu odgovornost na komunisticki rezim.Tako se vlast i rezim Slobodana Milosevica tretiraju kao komunisticki,a zaobilazi se kako je taj rezim u svoje vrijeme dobio plebiscitarnu podrsku za prakticno izvodjenje velikosrpskog nacionalnog programa.Tada su na sceni bili i jedni i drugi-i komunisti i antikomunisti.
FASISTICKA OPCIJA
Stavljanje djelatnosti Ljotica i Velimirovica u kontekst antikomunizma sracunato je na ublazavanje ili relativiziranje njihovih kljucnih stavova."Strahovit strah koji je srednja klasa imala posle boljsevicke revolucije i intencija da se boljsevizam suzbije silom",tim rijecima u beogradskom NIN-u publicista Desimir Tosic pokusava da razvodni,pa i opravda stavove Ljotica,koji je bio na strani nacisticke i fasisticke politicke opcije.On pise:
"Prilike nastale posle okupacije 1941.godine mozda je najtezi period u istoriji Srbije.Potezi koje su povlacili Dimitrije Ljotic i Milan Nedic ne mogu se gledati izvan tog istorijskog konteksta."
Cetnistvo je revitalizovano zbog odsustva moderne vizije Srbije.Osnovna karakteristika te revitalizacije je nastavak pretenzija ka onim teritorijama koje su u temelju srpskog velikodrzavnog projekta.Ona je striktno pracena antizapadnjastvom kojim se u drustvu promovise novi vrijednosni sistem.
GLAS DESNICE
Rehabilitovanjem cetnistva negira se antifasisticka tradicija partizana.Negiraju se i granice utvrdjene avnojevskim odlukama ZAVNOBiH-a.Organizovana je siroka medijska kampanja,uz nju i hiperprodukcija one literature kojom se pravda spomenuta revitalizacija.RTV Srbije snimila je"Ravnogorsku citanku",promovisuci ravnogorski cetnicki pokret kao antifasisticki.
Ispusta se iz vida,pri tome,da je antifasizam po svojoj unutrasnjoj sustini suprotstavljen nacionalizmu,jer je antinacionalisticki u temelju.Partizanski pokret i njegov znacaj derogiraju se i u udzbenicima istorije.U nastojanju da se obezvrijedi partizanski pokret time se tezi ka razvijanju simpatija prema ravnogorcima i njihovom pokretu.
Otuda potice sve glasnije isticanje onog objasnjenja po kojem su ratovi 1991.-1999.na prostorima bivse SFRJ nastavak Drugog svjetskog rata nakon 50 godina.Srpska konzervativna misao i srpski nacionalizam na taj nacin okrecu se novim ideoloskim izvoristima.Svestrana analiza,izvrsena u okrilju Helsinskog odbora za ljudska prava u Srbiji,te forme i te izvore sagledava u konzervativnoj misli Nikolaja Velimirovica,Justina Popovica,Dimitrija Ljotica,te u kvislinskom rezimu Milana Nedica.Medju one koji rade na njihovoj rehabilitaciji,analiza Helsinskog odbora za ljudska prava u Srbiji uvrstava u protagoniste konzervativne politike.U njihove redove postrojeni su Otacastveni pokret"Obraz" i"Sveti Justin Filozof".Tu je i"patriotski"dio srpske omladine"Skinhead",pa"Zbor",ciji je naziv preuzet od istoimene organizacije Dimitrija Ljotica.Tu su i srpski geopoliticari okupljeni oko casopisa"Nove ideje","Srpske organske studije"i"Zbilja".Svi su u svojim sadrzajima do kraja prozeti radikalnom kritikom novog svjetskog poretka i kapitalizma kao"grobara tradicije".
Taj kapitalizam je,po tim sadrzajima,osnova i razlog"vesternizacije drustva".
Na pravoslavnoj sceni isticu se urednik"Zbilje"Momir Lazic,pa Predrag Dragic Kijuk,Veselin Djuretic,profesor Kosta Cavoski,Miroslav Toholj,Radovan Karadzic.
Na sceni djeluje i casopis"Glas desnice"kao barjaktar za gradnju nove srpske desnice.Na toj strani su i mnoge knjige(primjerice"Oslobodioci i izdajnici"Milovana Danojlica,"Protokoli sionskih mudraca"i dr.).
(Dr.Fadil Ademovic-"CRKVENO BESPUCE U POLITICI")
|
