Enver Kazaz-KORIJENI KRIZE
O bosanskohercegovackoj krizi,cini se,sve je napisano i izgovoreno.Ona je analizirana iz mnogobrojnih uglova,a strani i domaci politolozi,sociolozi,novinari,historiografi,politicari,vjerski lideri,ljudi,dakle,razlicitih profesionalnih usmjerenja i politickih orijentacija,trudili su se u svojim tekstovima i govorima analizirati i opisati nevjerovatnu sposobnost bosanskohercegovackih politickih elita da zemlju nakon ratne apokalipse odvedu u stanje krize kao jedini oblik njenog postratnog zivota.
Bas zbog svog intenziteta i stalnosti,kriza se hoce nametnuti za prirodno,a ne vjestacki proizvedeno stranje u BiH.A ona ne zapocinje,nego kulminira zadnjim Dodikovim iracionalnim ucjenjivackim gestama i obnovom do krajnosti primitivne i iskljucive nacionalisticke retorike i ideoloskih fantazmi.Zapravo,korijeni nase krize znatno su dublji,a prisutni su jos od onog trenutka kada se raspao komunisticki ideoloski model drustva,a formirao nacionalisticki.
Tada politicke elite nisu uspjele redefinirati modele misljenja o BiH,niti aranzirati njeno novo,postkomunisticko uredjenje.One su odmah po pobjedi na tzv.prvim demokratskim izborima namjesto institucionalnog,ideoloskog i politickog rearanziranja drzave krenule u igru mapama i njenu teritorijalnu (preras)podjelu.Tadasnje nacionalisticke vodjice poistovjetile su naciju sa teritorijem,nametnuli ukupnom drustvenom horizontu glupavi model teritorijalnih etnopolitika i uveli u politicke rasprave mape koje su ilustrirale etnicki raspored na bosanskohercegovackom prostoru.To je bio otvoreni poziv da se drzava ne institucionalno,politicki i ideoloski,nego teritorijalno redefinira.
Upravo zato BiH nije dozivjela demokratizaciju,vec zamjenu jednog ideoloskog totalitarizma drugim,komunistickog etnonacionalistickim,a nacionalne revolucije zavrsile su krvavim ratnim poklicem i teritorijalizacijom ovdasnjih nacija.
Ideja teritorijalizacije etnickih identiteta u ratu je pretvorena u proces etnickog ciscenja,a onda i genocida,da bi se poslije rata ukazala kao forma politika koje nastoje ocuvati,ili,pak,ponistiti ratom uspostavljeno stanje teritorijalnog razgranicenja etnickih zajednica.Dodikova toboznja socijaldemokratija,bas zbog zakovanosti za geopolitiku kao jedinu formu politicke akcije,danas nastoji sacuvati rezultate Karadziceve politike,ali i uskrsnuti velikosrpski ideoloski koncept koji je dozivio slom u nedavnim ratovima.Na drugoj strani,u podlozi Silajdziceve 100% BiH,
takodjer,nalazi se ideja teritorijalizacije,pri cemu koncept gradjanstva nije nista drugo do maska za pokusaj bosnjacke geopoliticke dominacije nad drugima.Oba HDZ-a,a u zadnje vrijeme sve glasnije onaj Ljubicev ogranak,nastoje zadovoljiti svoje teritorijalne aspiracije formiranjem hrvatske federalne jedinice.
Geopolitika,sto u ovdasnjoj situaciji nije nista drugo do paorsko crtanje medja po BiH,jeste politicka forma,uci nas tome nedavno krvavo iskustvo,proizvodnje krize i sukoba.Ona nije sposobna iznaci drugacije tipove,osim teritorijalnih,drzavnih aranzmana unutar kojih bi se mogla rijesiti nacionalna ravnopravnost.Ona ne proizvodi samo etnicki sukob,vec i totalitarnu formu etnickih ideologija,te u konacnici totalitarni tip teritorijalnog nacionalizma.
Zato ce svaki pokusaj rjesavanja nase aktualne krize vjerovatno promasiti cilj,ako ne pronadje moguci model transformacije etnickih politika i prelazak sa teritorijalnog koncepta etnickih identiteta na onaj institucionalni,te u skladu s tim model ukupnog institucionalnog rearanziranja dejtonske BiH.
Upravo u tome i lezi puni paradoks naseg vremena.U trenutku kada su se kroz nedavne propale ustavne promjene nacionalne politike pokusale emancipirati od diktata geopolitickog uma,na drustvenu scenu je vracen teritorijalni zahtjev,sto je omogucilo Dodiku i simbolicno i formalno jacanje srpske drzave u BiH.Zato je danasnja BiH uhvacena u klijesta dva medjusobno iskljucujuca patriotizma-republickosrpskog i svebosanskog kao krajnjih izraza paorski shvacene geopolitike.
Medjutim,ako bi se etnicki identiteti i interesi realizirali u institucijama,a ne iskljucivo po logici zaposjedanja teritorija-to bi uistinu znacilo njihovu potpunu rekonceptualizaciju.Namjesto sadasnje formule poistovjecivanja etnije i teritorije u igru bi bio uveden citav sistem identifikacija etnija sa institucijama,a totalitarna nacionalisticka politika mogla bi biti zamijenjena demokratskim vidovima etnopolitika.Istodobno s tim,institucije bi,zbog imanentnog zahtjeva za demokratizacijom drustva,u igru uvele i prava svih marginaliziranih identiteta.BiH bi tada,mozda,mogla ostvariti sansu da pripada svima koji nastanjuju njenu teritoriju,a ne samo nacionalistickim partokratijama koje opstaju na vlasti po logici proizvodnje sto vece krize.
("Oslobodjenje")
|
