Aziz Hadzihasanovic-VRIJEME PROSLO-VRIJEME SADASNJE
OPROST NA PROBI-1
Akcija vjerskog zblizavanja i tolerancije,poslije sveopste nesrece koja je protutnjala ovim prostorima,svakako je dobro dosla,nuzna i razumljiva.Lici na prve kapi kise u ispucaloj i presahloj pustinji.
Svemu,medjutim,treba dodavati ne malo opreza.Suvise je upravo vjerski glas bio ratni poklic na usnama mnogih koji su rusili,palili,unistavali,ubijali,sakatili i razvaljivali ovu zemlju.Suvise je jos prisutan eho onoga sto je tako atavisticki,u ime izokrenutih Bozjih nacela,navodilo i podrzavalo mnoge jahace Apokalipse u tek minulom ratnom pozaru.Suvise je zlorabljeno ime Bozje u ime zla.Rana koja se prikriva-kaze Ivo Andric-sporo i tesko zacjeljuje.
Ovaj put posebno spominjem mjesto i ulogu Srpske pravoslavne crkve u jucerasnjoj nesreci i danasnjem zapocetom valu prastanja i zaborava.Rijec je,naravno,samo o jednom frontu onih koji bi,u nastalim okolnostima,vjerska nacela zeljeli da skrenu u mirnije vode suzivota.Da nabujaloj i medjuvjerskoj omrazi udahnu bar pregrst ljudskog razuma i postovanja.Analizirajuci danas"vjere koje se mire"svakako je uloga SPC po mnogo cemu specificna i delikatna.Suvise zadire u proslost i suvise se tesko odrice krutih dogmi u odnosu na zakonomjernosti ovovremeneg zivota.Suvise zeli da nastavi svoj drevni stav jos iz vizantijskog doba da su drzava i crkva,kako veli beogradska istoricarka Radmila Radic,"dva vida iste stvari".Suvise naglasava do dana danasnjeg nacelo Svetog pisma:"Dajte caru carevo,a Bogu bozje",sto ce reci:da se ponasa po zakonima tzv.koordinirane diarhije-da skupa sa drzavom bude nepodijeljen i jednakopravan faktor u rjesavanju svih vitalnih nacionalnih i drugih pitanja u zemlji.Nije slucajno 1920.godine,stvaranjem Kraljevine SHS,nadjenula sebi sirok i nedvosmislen nacionalni atribut-Srpska pravoslavna crkva.Njemacki teolog Ernest Benc ovakvu varijantu pravoslavlja,na raspecu izmedju ekumenske i nacionalno-crkvene svijesti,naziva crkvenim nacionalizmom-"filitizmom".
Kada je 1980.godine SPC iznova dobila prvu sansu da se oglasi i naglasi na javnoj srpskoj nacionalnoj sceni,sve je cinila da vise nikada ne dodje na marginu ideoloskih,politickih,drustvenih i drzavnih poslova.Zeljela je,sa dosta agresivnosti,da nadoknadi prethodnih 40 godina potisnutog i nadziranog politickog i ideoloskog aktiviteta na drustvenoj sceni.Samo je isprazna krilatica da je tom prilikom bila onemogucavana u onome sto joj je po prirodi jedino i pripadalo-tumacenju Bozjih zakona i nacela Jevandjelja.Pocela je u aprilu 1982.godine"Apelom"upucenim drzavnim organima Srbije i federacije.Medju potpisnicima naci cemo parafe i trojice danas najekstremnijih figura"crkvenog nacionalizma"-teologe Atanasija Jeftica,Irineja Bulovica i Amfilohija Radovica.Cilj im je bio,kako su istakli,"dizanje glasa za zastitu duhovnog i bioloskog bica srpskog naroda na Kosovu i Metohiji".Takve
peticije i danas,u krajnje dramaticnoj medjunacionalnoj sukobljenosti,pateticno potpisuju,s tim sto sada sve masovnije na Kosovu padaju mrtve glave.
Zamajac je zaljuljan-zahtjevi su postali sve veci i sve agresivniji.U oktobru 1987.godine"Pravoslavlje"
ce objaviti clanak("Osvrt na jedan govor")u kome se pogled baca i prema ovim bosanskim prostorima.
Ostro se podvrgava kritici visoki partijski funkcioner Bosne i Hercegovine i SKJ Hrvoje Istuk zbog govora na Kocicevom Zmijanju.Istuk se tada ostro suprotstavio svima onima koji na pragu 21.stoljeca vrse razgranicenja na bizantijske i zapadno-rimske uticaje i tako,kako veli,dijele Jugoslaviju na srednjeeuropske i balkanske prostore.U zemunskoj crkvi Sv.Arhangela Gavrila to ce biti slagvort Vuku Draskovicu da isprica opsirnu pricu o zlocinima Muslimana nad Srbima u Drugom svjetskom ratu.Samo nekoliko mjeseci kasnije,1988.godine,zapaljeni zizak pretvara se u plamen-u nacionalnu euforiju.Na poznatom putovanju mostiju kneza Lazara episkop sabacko-valjevski Jovan
izreci ce prvi put,zapaljivo i izazivacki,da"od kneza Lazara i Kosova Srbi prvenstveno stvaraju NEBESKU SRBIJU koja je do danas sigurno narasla u najvecu nebesku drzavu".U isto vrijeme receni Vuk Draskovic ce u jednom crkvenom casopisu zaplakati jer je ujedinjenjem 1918.godine"osujeceno prisajedinjenje Bosne i Hercegovine Srbiji".
U takvoj euforiji pocelo je rusenje Jugoslavije.
Vladika Nikanor porucice("Borba",3.april 1991.,Beograd)da"tamo gde se prospe srpska krv i gde padnu srpske kosti,to mora biti srpska zemlja-onaj ko drukcije misli na strani je neprijatelja".
Beogradski kriminalac Zeljko Raznatovic-Arkan vec ce postati komandantom Srpske dobrovoljacke garde i izjavice("Borba",30.oktobar 1991.,Beograd)da je"nama vrhovni komandant patrijarh Pavle".
To je vrijeme kada se uzasno klalo oko Vukovara.U zakletvi"Belih orlova"izrazava se vjernost"nad mucenickim krstom Hristovim,pred pogledima Svetog Djordja Pobedonosca",jer"Srb je Hristov,raduje se smrti"("Duga",7-22.decembar 1991.,Beograd).
Kada je pomenuti Arkan presao Drinu-prethodno blagoslovljen od vladike Lukijana u Dalju-tadasnji reisu-l-ulema hadzi-Jakub ef.Selimoski poslao je 8.aprila 1992.godine pismo patrijarhu Pavlu.Trazio je osudu klanja i ubijanja bosnjackog zivlja u Zvorniku.Patrijarh odgovara lakonski("Pravoslavlje",br.630,1.maj 1992.)da postoje,doduse,oni koji su"u odbrani postupili nasilnicki",ali po vidjenju SPC srpska strana nije odgovorna za sukobe.U istom broju"Pravoslavlja"u urednickom komentaru Dragan Terzic porucice izazovno da Srbi ne zele da zive u Dzamahiriji slicnoj Libiji.U saopstenju sa vanrednog zasjedanja Sabora SPC u decembru iste godine odbijaju se optuzbe protiv Srba u Bosni i Hercegovini da siluju Bosnjakinje.Istice se da,naprotiv,Muslimani vrse nasilje nad srpskim zenama i djecom("Pravoslavlje",15.decembar 1992.i"Glasnik",br.12,12.decembar
1992.).Radovan Karadzic je vec toliko osokoljen,duhovno i vojno,da moze da najavi("NIN",10.januar 1992.,Beograd)da"sada Srbi zaista znaju na cemu su i sve ce uciniti da sto manje zive sa drugima,a sto vise pored drugih".Samo koji mjesec kasnije beogradska"Duga"(broj od 9-22.maja 1992.)pod naslovom"Pesme s Romanije"publikovace prvi nasilnicki"izvedbeni"cetnicki stih:
"Sarajevo i tvoje dzamije
sve ce srusit`momci s Romanije".
Pokolj je,dakle,poceo...
|
