Bez sumnje,Evropa je pokazala moc svoga razuma,kako onu dobru tako i onu losu stranu.Sada je vrijeme da Evropa pokaze svoju dusu u smislu moralne odgovornosti za buducnost svih duhovnih putova koji vode jednom cilju,a to je bratstvo u zajednistvu duhovne tradicije monoteizma koji nas upucuje na svijest o istovjetnosti naseg pocetka i jednakoznacnosti nasega kraja u smislu vjerovanja da cemo jednoga dana svi izaci pred Stvoritelja nebesa i zemlje i odgovarati za svoja djela.
Dakako,Bosna i Hercegovina sa cjelokupnim svojim povijesnim pamcenjem i sa svim svojim povijesnim nadanjima jeste neodvojivi dio Evrope ne samo u geografskom,vec i u kulturno-civilizacijskom smislu,i to bas zato sto je u njoj islamska tradicija prepoznatljivi znak njezine jedinstvene kulture i civilizacije u suzivotu sa krscanstvom,hriscanstvom i judaizmom.
I kao sto je Bosna i Hercegovina jedinstvena zemlja u Evropi zato sto bastini vjekovnu tradiciju islama,krscanstva,hriscanstva i judaizma,tako je Evropa prepoznatljiv kontinent u svijetu zato sto u sebi nosi snazne kulturne i misaone poticaje koji su joj dolazili od islama.Prema tome,Bosna i Hercegovina nije izuzetak,vec pravilo u odnosu na permanentnu interakciju medju monoteistickim tradicijama koje,naravno,i to treba reci,nisu uvijek svoje odnose uredjivale na nacin miroljubivog uvjeravanja kroz argumente,vec je to ponekad bilo i na nacin zastrasivanja kroz prijetnju presutnom ili otvorenom silom.To naglasavam zato sto zelim ukazati da argument sile nije nikada bio pravilo bosanskog zivota,izmedju ostalog,i zbog cinjenice sto u Bosni i Hercegovini svako posjeduje dovoljnu silu argumenata,pa mu stoga nije potrebno sluziti se brutalnim argumentom sile,jer,kao sto kaze jedna bosanska pjesma:"Od nameta nema selameta",niucemu,pa tako ni u vjeri nema sile ni prisile-laikrahe fi-d-dini.To je ono sto je Bosna dobro pamtila kroz stoljeca i to je ono sto je ucinila da su u Bosni zvona crkava i glas muezzina prirodne stvari kao sto su prirodna njezina brda,njezine rijeke i ravnice.Ravnotezu te bosanske visereligijske prirodnosti odrzavala je plemenita dusa bosanska koja je naucila pravilo da sto vise postujes tudju vjeru,sve vise imas razloga da volis svoju i,obrnuto,sto vise volis svoju kulturu,sve vise imas razloga da postujes kulturu drugoga.Jasno je,prema tome,da poremecaj prirodne ravoteze u visereligijskoj svijesti bosanskog covjeka uvijek je nametan iznova,ponekad zbog pohlepe za Bosnom i njeznom prirodnim bogatstvom,a ponekad zbog njezine duhovne ljepote.
Mozda zvuci naivno,ali Evropa treba da mnogo toga nauci u Bosni na svom putu u buducnosti sa visevjerskom,visekulturnom i visejezicnom tolerancijom koja treba da se temelji na dvije bitne moralne i politicke vrijednosti:na slobodi od straha i slobodi od bijede i siromastva.Nije tesko primjetiti da u Bosni ima slobode govora i slobode vjerovanja,ali slobode od straha i slobode od bijede i siromastva jos uvijek nema u onoj mjeri u kojoj bi bosanska dusa mogla mirno da spava i sita da sanja o svojoj boljoj buducnosti.
Ocito da se Bosna uvijek ne snalazi najbolje u tom precizno izracunatom svijetu Evrope i u toj racionaliziranoj logici politike koja ponekad ne vidi ranu na bosanskoj dusi koja se najbolje lijeci ljubavlju i postovanjem njezinog bola iz kojeg se ne cuje osvetnicki jauk,vec izrice ljudski vapaj da se rana ne produbljuje i da se bol ne uvecava.To je ono sto Bosna ocekuje od Evrope-da prepozna finocu bosanske duse i da joj pomogne da ostane u svom bosanskom ruhu raznolikih boja i sara lijepih za oko i ugodnih za dusu.
Naravno,i Evropa ocekuje od Bosne da se prestane ponasati kao seherzada iz Hiljadu i jedne noci,pricajuci price Evropi o svojoj proslosti kako bi odgodila neminovnost svoje racionalne buducnosti koja se mora temeljiti na visenacionalnoj i visevjerskoj drzavi i drustvu kao autenticnoj slici same sebe i kao obrasca samoj Evropi.
Zato mi dopustite,na kraju ovog izlaganja,da kao musliman pozovem muslimane da se ne zatvaraju u u sebe,vec da se otvore i prihvate izazov zahtjeva vjere u Jednoga Boga zajedno s krscanima,hriscanima i jevrejima;da kao Bosnjak uputim apel Bosnjacima da se bore za svoja nacionalna prava,ali i da postuju nacionalna prava drugih;da kao Bosanac skrenem paznju svim Bosancima na vaznost drzave Bosne i Hercegovine koja treba da se temelji na autenticnom evropskom iskustvu o demokraciji,vladavini prava i ljudskim pravima;te da kao Evropljanin pozovem Evropljane da budu obzirni prema bosanskoj dusi koja ne zna mrziti,vec zna samo voljeti i cijeniti svoje prave prijatelje koji nece dopustiti da crni dim iz bliske nam proslosti zamraci svjetlost bosanske mjesecine.
Post je objavljen 11.10.2008. u 19:04 sati.