Marketing
O BILJNIM BOLESTIMA I.
BAKTERIJSKA PALEŽ
(Erwinia amylovora (Burill) Wilslow at. al.)
(eng. Fire Blight)
UVOD:
Bakterijska palež, bolest čiji je uzročnik bakterija Erwinia amylovora, spada u najopasnije bolesti jabuka, krušaka, dunja, oskoruša i mušmula (napada 120 vrsta iz 39 različitih porodica).
Bolest je porijeklom iz Sjeverne Amerike, dok se u Europi pojavila prvi put 1957. godine u V. Britaniji, a danas je raširena u većini europskih zemalja. U RH se po prvi put pojavila 1995. godine, a od 15. rujna 2004. i Međimurska županija spada u zaraženo i karantensko područje. Širenju ove bakterije pogoduju povoljni meteorološki uvjeti, širenje vektorima (ptice, kukci), te međunarodna trgovina biljnim (sadnim) materijalom, kojeg kod bakterije, kao epifit ali i endofit može inficirati osjetljive domaćine bez vidljivih simptoma bolesti, odnosno latentne infekcije.
BIOLOGIJA:
Erwinia amylovora je štapićasta, gram negativna bakterija veličine 0.6 – 3 µm s 2 – 7 bičeva. Homogena je vrsta. Prezimljuje na rubovima nekroza i rak-rana na granama i debla, u pupovima i mumificiranim plodovima. Primarni razvojni bolesti započinje u proljeće pri temp. najmanje 18 °C uz kišu, jaku rosu i povišenu vlažnost zraka.
U vrijeme cvatnje voćaka, na rubovima rak-rana se pojavljuju kapljice bakterijske sluzi, a u širenju primarne zaraze učestvuju kišne kapi i vektori (pčele, mravi i voćne muhe) te dolazi do prijelaza bakterija s rak-rana na otvorene cvati, na čijoj se površini bakterija umnaža i putem nekutiniziranih dijelova napada unutrašnje tkivo. Tijekom ljeta bakterijske paleži se često sekundarno širi na mladice, kojima se brzo širi putem prirodnih otvora (lenticele, puči), te putem rana nastalih od štetnika (pr. od lisnih uši, kruškinih buha), jačeg vjetra ili tuče.
SIMPTOMI:
Uslijed brzog širenja bolesti, već se nakon tri dana mogu pojaviti kapljice bakterijske sluzi – iscjedak, koji je gotovo čista kultura bakterije, te predstavlja snažan inokulum za širenje bolesti. Vlažno razdoblje i toplina (optimum 24°C) snažno potiču epifitociju bakterijske paleži. Iscjedak je u početku bijele boje, zatim jantarne dok na kraju ne posmeđi, a zaraženi organi ostaju na biljci. Simptomi su vidljivi na svim nadzemnim dijelovima. Cvijet i cvat u prvoj fazi izgledaju vodenasto i vlažno, a zatim venu, smežuraju se, te su smeđe o crne boje. Širenjem na cvjetnu stapku, ona postaje vodenasta i mijenja boju od zelene do crne. Simptomi su vidljivi i po cijelom listu, svim dijelovima, u vidu klorotičnih vlažnih zona na jabuci smeđe, a na kruški crne boje. Takvi listovi ostaju kroz zimu na stablu. Jednogodišnji izbojci potamne, pocrvene, a na vrhu se saviju u obliku pastirskog štapa, a granica zdravog i inficiranog tkiva je crvenkaste boje. Preko ovih izbojka dolazi do širenja bolesti i na grane i deblo, te nastanka rak-rana, pucanja kore, koja mijenja boju od crvenkaste do ljubičaste. Prstenastim obuhvaćanjem grane ili debla rak-ranom, dio iznad odumire. Plod se zarazi već zaraženim cvjetovima, a kasnije, prije sazrijevanja, putem mehaničkog oštećenja. Zaražene zone izgledaju uljno i vlažno te su tamnije boje, a plodovi potamne i smežuraju se. Dugo ostaju na granama. (Životni ciklus)
DIJAGNOZA:
Bolest se dijagnosticira na više načina, od uzgoja na hranjivim podlogama, testom aglutinacije, imunofluorescencije, ELISA testom, PCR (lančana reakcija polimerazom), te ostalih fizioloških, biokemijskih i enzimatskih testova.
MJERE ZAŠTITE:
U mjere zaštite spadaju administrativne mjere (ograničen uvoz, fitosanitarni koridor, kontrola bilja), agrotehničkim mjerama (gnojidbom, suzbijanjem vektora, SAR sredstvima), odabirom manje osjetljivih voćnih vrsta i sorata, mehaničkim mjerama (krčenje, pravilna rezidba – zaraženi izbojci režu se kod jabuka 30 cm, a kod kruške 50 cm od mjesta prijelaza s bolesnog na zdravi dio izbojka), biološkim, kemijskim mjerama, integriranom zaštitom, proizvodnjom zdravog sadnog materijala. Uz sve navedeno, potrebno je pratiti i poštivati savjete nadležnih službi, uz redovito praćenje simptoma odnosno preventivni pregled voćnih vrsta.
Post je objavljen 21.06.2007. u 00:16 sati.