Miodrag Popovic-VIDOVDAN I CASNI KRST(Arheoloska studija)
MITSKI IMPULSI STVARALI SU ODLICNE RATNIKE
PODSTICANI MITSKIM HEROJSKIM IMPULSIMA,PO IMENU DODUSE HRISCANI,ALI SUSTINSKI MANJE-VISE MITSKI LJUDI,SRBI SU OD XVI DO XVIII VEKA BILI ODLICNI VOJNICI I U TURSKOJ I U UGARSKOJ,ODNOSNO AUSTRIJSKOJ VOJSCI.U Evropi,junackim zanatom bavili su se samo feudalci.
Kmetovi nisu ratovali.Ni u Otomanskom carstvu raja nije bila obavezna da ide na vojnu.Medjutim,IZ REDOVA SRPSKE RAJE NICALI SU CESTO NAJBOLJI TURSKI VOJNICI.Bilo ih je ne samo medju martolozima vec i medju janicarima.Austrijske granicarske jedinice,bacane u najteze bitke,takodje su bile sastavljene od srpskih seljaka granicara.
Naravno da se ovakva uloga srpskih ratnika na granici izmedju dvaju carstava,Turske i Austrije,moze tumaciti i drugim,cisto istorijskim motivima,ali nijedno ozbiljnije tumacenje ne moze prenebregnuti srpsku herojsku tradiciju,ciji koreni poticu jos iz pravremena.PO NACINU KAKO SU RATOVALI,PO NEDISCIPLINI,PO IMPULSIVNIM ISPADIMA,PO MITSKOJ PRIRODI HEROJSKIH KULTOVA I OBREDA KOJE SU NEGOVALI,MARTOLOZI I GRANICARI BILI SU,U XVIII VEKU,DALJI OD HRISCANSTVA NEGO NJIHOVI PRECI U FEUDALNO DOBA,KADA JE U SRPSKIM DRUSTVENIM VRHOVIMA HRISCANSKA CIVILIZACIJA BILA NA ZAVIDNOM NIVOU.
Kao i kod drugih naroda,i kod Srba hriscanstvo nije bilo istrebilo arhaicne kultne obrede.Bilo je doslo samo do kompromisa izmedju stare i nove vere,do neke vrste verskog sinkretizma.Za ovu mesavinu vera,koja nije bila trajna,ustaljena,jednom za uvek data,karakteristicna su stalna pomeranja unutrasnjih odnosa u okviru nje same,ceste plime i oseke jedne ili druge vere.U srednjem veku,narocito u doba Stefana Lazarevica,paganstvo je bilo u defanzivi.Pod turskom vlascu bilo je drugacije:opala moc srpske pravoslavne crkve dovela je do postepenog jacanja stare verske svesti i na stetu cisto hriscanskih shvatanja.Ali,do prave plime stare vere i starih verskih kultova doci ce tek u XVIII veku,posle prve(1690)i druge(1739)seobe,kada su srpski crkveni vrhovi i imucni trgovci napustili Otomansko carstvo i prebegli u Austriju.Po nasem misljenju,bas tih godina,kada je srpska pravoslavna crkva u Turskoj presla u tudje,grcke ruke,proces otudjenja od hriscanstva i vracanja paganskim obredima i bozanstvima bio je intenzivniji nego ranijih vekova.
OVAKVA ISTORIJSKA SUDBINA SRPSKOG NARODA,KOJA JE I DOVELA DO NJEGOVOG OTUDJENJA OD PRAVE HRISCANSKE VERE,IMALA JE NESUMNJIV UDEO I U NOVOJ INTERPRETACIJI MITA O LAZARU I KOSOVSKE LEGENDE U DESETERACKIM PESMAMA.Crkvena tradicija sa mnogobrojnim delima o knezu Lazaru,u kojima su kosovska zbivanja bila prikazana na drugi nacin,samim svojim postojanjem opirala se novoj interpretaciji Lazarevog mita.Ali,ozivljavanje stare vere medju Srbima u Turskoj u XVIII veku ucinilo je da je u mnogim pesmama ipak doslo do nove mitizacije i onih licnosti koje su,kao i car Lazar,vec bile usle u hriscansku mitologiju.Svakako da su tom prilikom kao izraz unutrasnjeg sukoba izmedju hriscanskog mita o Lazaru i novih mitskih tendencija,neki raniji simboli nasli mesto i u narodnom kosovskom mitu kao sintezi suprotnosti.
|
