Pregled posta

Marketing

fot. Marcin Klag

VII Malopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego 2005 r.

Dolega
Dwor

W plaskim krajobrazie, w widlach Wisly i Dunajca, otoczony drzewami stoi skromny dwor o charakterystycznej, tradycyjnej formie siedziby szlacheckiej. Ma drewniane, bielone sciany i wysoki dach kryty gontem. Od frontu znajduje sie ganek oparty na dwoch filarach i obrosniety dzikim winem, a przed nim – kolisty gazon.
Pierwszy dwor w Doledze postawiono ok. 1820 r., kiedy to wies zostala zakupiona przez prywatnych wlascicieli (podczas licytacji dobr koscielnych przejetych przez rzad austriacki). Wczesniej Dolega nalezala do posiadlosci biskupstwa krakowskiego. Obecny dwor zostal wybudowany w polowie XIX w. przez Marie Pikuzinska- -Guntherowa. Corka Marii i Aleksandra Gunthera, Maria Guntherowna, wyszla za maz za pisarza Ignacego Maciejowskiego („Sewera”), dzieki ktoremu na przelomie XIX i XX w. we dworze bywali Adam Asnyk, Wlodzimierz Tetmajer, Lucjan Rydel, Stanislaw Przybyszewski, a takze mlody Stanislaw Wyspianski.
Majatek uniknal parcelacji po II wojnie swiatowej i az do lat 70. XX w. byl wlasnoscia Jadwigi z Wolskich Tumidajskiej, ktora odziedziczyla go po przodkach. W 1973 r. przekazala ona dwor panstwu z przeznaczeniem na muzeum. Od dwudziestu lat z ramienia Muzeum Okregowego w Tarnowie gospodaruja w nim Irena i Wladyslaw Konieczni.
Modrzewiowy, parterowy dwor zbudowano w konstrukcji zrebowej na planie podkowy. Glowny trakt z gankiem, mieszczacy jadalnie, salon i gabinet, pelnil role reprezentacyjna. Skrzydla byly prywatna przestrzenia gospodarzy: we wschodnim skrzydle znajdowaly sie sypialnie, a w zachodnim – kuchnia i spizarnia.
W salonie, urzadzonym meblami biedermeierowskimi i secesyjnymi, mozna obejrzec fotografie Guntherow oraz ich przyjaciol bywajacych w Doledze. Narozny gabinet, wyposazony XIX-wiecznym kompletem mebli z orzecha, miesci pamiatki zwiazane z powstaniem styczniowym i rabacja chlopska. Z gabinetu prowadzi wejscie do pokoju prof. Michala Siedleckiego, wybitnego biologa i podroznika. Ostatni pokoj ekspozycji – sypialnie Jadwigi Tumidajskiej, urzadzona secesyjnymi meblami, zdobia podarowane jej przez Jana Bartosinskiego obrazy autorstwa Stanislawa Wyspianskiego. W zabytkowych wnetrzach zachowaly sie takze piece kaflowe z polowy XIX w.

---

Dolega
Manor

Amid the flat landscape between the Wisla and Dunajec rivers, surrounded with trees and preceded by a round lawn, stands a country manor. It has the modest and characteristic aspect of a traditional home of Polish gentry: wooden, whitewashed walls, a tall shingle roof, and a front porch supported on two pillars overgrown with vines.
The first manor in Dolega was built around 1820, when the village was bought by private owners at the auction of former ecclesiastical estates appropriated by the Austrian government. Prior to that, Dolega belonged to the domain of the Krakow bishopric. The present manor was built on the commission of Maria Pikuzinska-Guntherowa, who as a child saw the tragic events of the 1846 peasants’ uprising. Remembering her childhood experience, she later established a school for peasant children in Dolega. The daughter of Maria and Aleksander Gunther, Maria Guntherowna married writer Ignacy Maciejowski, known as ‘Sewer’. The manor then saw many famous visitors at the turn of the 19th and 20th centuries: the poets and painters Adam Asnyk, Wlodzimierz Tetmajer, Lucjan Rydel, Stanislaw Przybyszewski, and the young Stanislaw Wyspianski.
The estate escaped dismantling after the second world war, and until the 1970s it remained the property of Jadwiga Tumidajska, nee Wolska, who inherited it from her ancestors. In 1973, she presented the manor – intended for a museum – to the Polish State. For the last 20 years the house has been cared for by Irena and Wladyslaw Konieczny on behalf of the Tarnow District Museum.
This single-storey manor was built in larch wood, on a frame structure and the plan of a horseshoe. The main circulation passage, with the porch, dining room, drawing room, and cabinet, was more public, while the wings were private: the eastern wing hid the bedroom, and the western contained the kitchen with the pantry. In the drawing room, furnished in Biedermeier and art nouveau styles, photographs of previous inhabitants and their guests can be seen. The corner study, fitted with a 19th-century a walnut furniture set, contains mementoes of the January Uprising and the Peasants’ Rebellion. Adjoining it is the room of Professor Michal Siedlecki, a famous naturalist and traveller. The last room on display – Jadwiga Tumidajska’s bedroom, with furniture in an art nouveau style – boasts two paintings by Stanislaw Wyspianski, a gift of Jan Bartosinski to the hostess. Preserved in the historical interiors are stone and tiled stoves from the mid- -19th century.

Ryan plays in the mess of furniture and wood. I believe this was designed to look like a giant fish trap.