Marketing
Strah
“Tada su nastupila ona vremena u kojima svak nastoji da bude malen i nevidljiv, svak traži zaklona i skrovišta, tako da se tada u čaršiji govorilo da i mišja rupa vredi hiljadu dukata. Strah je legao na Travnik kao magla pritisnuo sve što diše i misli. To je bio onaj veliki strah, nevidljiv i nemerljiv, ali svemoćan, koji s vremena na vreme nailazi na ljudske zajednice i povije ili pootkida sve glave. Tada mnogi ljudi, obnevideli i zaluđeni, zaborave da postoje razum i hrabrost i da sve u životu prolazi i da život ljudski, kao i svaka druga stvar, ima svoju vrednost, ali da ta vrednost nije neograničena. I tako, prevareni trenutnom mađijom straha, plaćaju svoj go život mnogo skuplje nego što on vredi, čine podla i niska dela, ponižavaju se i sramote, a kad trenutak straha prođe, oni vide da su taj svoj život otkupili po suviše visokoj ceni ili čak da nisu bili ni ugroženi, nego samo podlegli neodoljivoj varci straha.”
Ovako piše Andrić u svojoj “Travničkoj hronici”, o strahu koji rađa mržnju i nasilje, ali i besprizorni kukavičluk ljudi koji prepoznaju nastupajuće zlo, ali nemaju ni snage ni hrabrosti da mu se suprotstave. Razmišljam o strahu kao pokretaču ili potpori zlu i svekolikim društvenim devijacijama, gledajući večerašnju “Latinicu” i priloge o rijetkim hrabrim ljudima i otocima razuma koji su se opirali nastupajućem Miloševiću, ali koji su zbog straha i kukavičluka ostali u manjini. Po istom su obrascu u manjini ostajali i oni koji su se usprotivili usponu Staljina, Hitlera i bezbrojnih njihovih manjih ili većih epigona koji se roje u sredinama i “ljudskim zajednicama” koje zahvati strah i u kojima se traže mišje rupe. Izostanak aktivnog otpora strahovladama pojedinaca opće je mjesto trpljenja nepravdi, poniženja, gaženja dostojanstva ljudi od strane bahatih i arogantnih vlasnika poduzeća, malih i velikih šefova, političkih moćnika, činovnika i sviju onih koji misle da ih njihova društveno određena uloga izdiže iznad ostalih i koji s pozicija moći određuju sadržaje i načine društvenog komuniciranja. Prvi korak vraćanju dostojanstva ljudi je, stoga, uklanjanje straha i odgovornost pojedinaca da se otvoreno i građanski hrabro suprotstave svakom nasilničkom ponašanju i to uvijek i svugdje.
Mudri Andrić reći će i ovo što ne treba posebno komentirati:
“Jer nasiljem se mogu izvršavati prepadi i postići korisni preokreti, ali se ne može trajno upravljati. Teror kao sredstvo vladanja brzo otupi. To zna svako, osim onih koji su prilikama ili svojim nagonima prisiljeni da teror vrše.”….
“Tako često biva da moćni ljudi vuku uporno za sobom, do kraja, gomilu svojih štićenika, ne zbog tih štićenika, koje niti poznaju niti cene, nego zbog sebe samih, jer je podrška i odbrana koju pružaju tim ljudima vidan dokaz njihove sopstvene moći i vrednosti.”
A kad smo kod Bosne, bez straha se osladite jednom meni dragom sevdalinkom u izvrsnoj izvedbi.
Post je objavljen 31.03.2008. u 23:16 sati.