nedjelja, 23.01.2011.
Histologija (bez živčanog tkiva)
HISTOLOGIJA
grč. hystos = tkivo
Histologija = nauka koja proučava tkiva
Tkivo = skup istovrsnih stanica i međustanične tvari
istovrsne stanice - iste po građi,funkciji i podrijetlu
međustanična tvar - proizvod (produkt) samih stanica tkiva
Podjela tkiva: a) epitelno tkivo
b) vezivno tkivo
c) mišićno tkivo
d) živčano tkivo
Epitelno tkivo = najprimitivnije tkivo s puno stanica i sa malo međustanične tvari
a) pokrovni epitel
b) žlijezdani epitel
c) osjetni epitel
a) POKROVNI EPITEL = ima oblik tankih membrana koje prekrivaju sve
slobodne površine u našem tijelu (koža tj. šupljine i sve šuplje organe)
Uloga pokrovnog epitela je zaštitna funkcija.
Podjela pokrovnog epitela prema obliku stanica:
- pločasti
- kubični/kockasti
- cilindrični (cilindrični s trepetljikama)
Podjela pokrovnog epitela prema slojevima:
- jednoslojni
- višeslojni
- višeredni
b) ŽLIJEZDANI EPITEL = gradi žlijezde u tijelu
Funkcija žlijezdanog epitela je da stvara i luči sekrete
Podjela žlijezda prema građi:
- jednostanične (vrčaste stanice)
- višestanične
Podjela žlijezda prema načinu lučenja sekreta:
- endokrine (žlijezde s unutarnjim lučenjem)
- egzokrine (žlijezde s vanjskim lučenjem)
Egzokrine žlijezde = žlijezde koje stvaraju i luče sekrete na slobodne
površine (koža,unutranji šuplji organi)
Endokrine žlijezde = žlijezde koje luče hormone u krv,limfu i živčani
sustav
Razlike u građi egzokrinih i endokrinih žlijezda:
Endokrine žlijezde su cjevaste i mjehuraste i imaju izvodne kanaliće,a
endokrine ih nemaju.
Endokrine žlijezde u našem tijelu:
HIPOFIZA HYPOPHYSIS
EPIFIZA GLANDULA PINEALIS
ŠTITNA ŽLIJEZDA GLANDULA THYREOIDEA
DOŠTITNA ŽLIJEZDA GLANDULA PARATHYREOIDEA
PRSNA ŽLIJEZDA THYMUS
NADBUBREŽNE ŽLIJEZ. GLANDULAE SUPRARENALES
GUŠTERAČA PANCREAS (i egzokrina je žlijezda)
SPOLNE ŽLIJEZDE GONADE
JAJNICI OVARIUMI
SJEMENICI TESTISI
POSTELJICA PLACENTA
c) OSJETNI EPITEL = prekriva osjetila (osjetilne organe)
Pomoću izdanaka na površini stanice osjetni epitel prima podražaj,
a pomoću živčanog vlakna na bazi stanice ti se podražaji prenose
do mozga
Vezivno tkivo = tkivo s malo stanica i puno međustanične tvari koja određuje svojstvo,
sastav tkiva
Podjela vezivnog tkiva: a) vezivno tkivo u užem smislu
b) hrskavično tkivo
c) koštano tkivo
d) tekuće tkivo ( = krv)
a) VEZIVNO TKIVO U UŽEM SMISLU
Podjela vezivnog tkiva u užem smislu
1) gusto vezivno tkivo
2) rahlo vezivno tkivo
3) retikularno (mrežasto) vezivno tkivo
1) Svojstva gustog vezivnog tkiva
= sadržava velike količine kolagenskih vlakana
= tvori čvrste vezivne ovojnice tj. kosti,mišiće,pojedine unutarnje
organe,mišićne tetive,zglobne sveze i fascije
2) Svojstva rahlog vezivnog tkiva
= s malo kolagenskih vlakana
= nalazi se oko organa i krvnih žila,između mišića i unutar kože
3) Svojstva retikularnog (mrežastog) vezivnog tkiva
= sadržava mrežu retikularnih vlakana
= tvori vezivnu potporu slezene,jetre,bubrega,limfnih čvorova i
žlijezda
Vrste stanica vezivnog tkiva u užem smislu
1) FIBROBLASTI
= velike zvjezdolike stanice koje izlučuju vlaknaste
bjelančevine međustanične tvari
a) KOLAGENSKA VLAKNA
= dugačka debela vlakna
= građena od duge vlaknaste bjelančevine -
kolagena
= organizirana u čvrste snopove
b) ELASTIČNA VLAKNA
= građena od bjelančevine elastin
= manje čvrsta od kolagenskih vlakana,ali
su elastična
c) RETIKULARNA (MREŽASTA) VLAKNA
= tanka vlakna građena od bjelančevine
retikulina
2) MAKROFAGI
= predstavljaju obrambeni mehanizam tijela
= obrađuje bakteriju
3) MASTOCITI
= velike stanice s citoplazmatskim zrncima
= posrednici u alergijskim reakcijama
b) HRSKAVIČNO TKIVO = nalazimo ga uz krajeve dugih kostiju,između
trupova kralješaka,dijelovi nosa,vanjskog uha i grkljana
Građa hrskavičnog tkiva:
KONDROCIT (hrskavična st.) + MEĐUSTANIČNE TVARI
3 tipa hrskavice:
1) HIJALINA HRSKAVICA
= najčešći tip hrskavice
= izgleda poput mliječnog stakla
= prekriva zglobne plohe,tvori nosne hrskavice,
hrskavične dijelove dišnog sustava,neokoštale
dijelove fetusa i djece
2) ELASTIČNA HRSKAVICA
= puno elastičnih vlakana
= tvori dijelove grkljana i ušku
3) VEZIVNA HRSKAVICA
= kolagenska vlakna u međustaničnoj tvari
= gradi disci intervertebrales i discus i meniscus
c) KOŠTANO TKIVO
= skup koštanih stanica (osteocita) i međustanične tvari
= zadaća osteocita je da luče,stvaraju međustaničnu tvar
Sastav koštanog tkiva:
a) organski dio (30%)
= proteinski matriks (proteinska mreža)
= daje elastičnost koštanom tkivu
b) anorganski dio (70%)
= soli Ca (kalcijev fosfat,kalcijev karbonat)
= daje čvrstoću koštanom tkivu
Osteociti stvaraju i izlučuju međustaničnu tvar u svoju okolinu
u obliku tankih listića ili lamela,tako da se lamele slažu oko
kanalića.
Lamele međustanične tvari su gusto zbijene jedna do druge,
te međusobno omeđuju šupljine (prostore).
SUBSTANTIA COMPACTA = kompaktna koštana tvar
SUBSTANTIA SPONGIOSA = spužvasta koštana tvar
Mišićno tkivo
MIOFIBRIL (mišićno vlakno)
= najmanja morfološka i fiziološka (funkcionalna) jedinica
mišićnog tkiva (i mišića)
= crvene je boje zbog pigmenta mioglobina (sličan je hemoglobinu)
Svojstva mišića (miofibrila):
1) podražljivost
= svojstvo miofibrila da prima i reagira na živčane podržaje
2) provodljivost
= svojstvo da provodi živčane podražaje duž čitave svoje dužine
3) kontraktilnost
= svojstvo miofibrila da se može skratiti
4) elastičnost
= svojstvo mišića sa se može spontano vratiti u prvobitan
položaj u kojem je bio prije kontrakcije
Vrste mišićnog tkiva: a) skeletno mišićno tkivo
b) srčano mišićno tkivo
c) glatko mišićno tkivo
Skeletno i srčano mišićno tkivo su poprečno isprugani zbog loma svjetlosti.
1. SKELETNO MIŠIĆNO TKIVO
= izgrađuje skeletne mišiće koji se drže za kosti i pokreću te kosti
= radi pod utjecajem naše volje
2. SRČANO MIŠIĆNO TKIVO
= izgrađuje miokard (srčani mišić)
3. GLATKO MIŠIĆNO TKIVO
= izgrađuje stijenke šupljih organa (npr. crijevo) i stijenku krvnih žila
